________________ અસ્થિર સ્વભાવવાળો થયો છે. એમાંથી આત્માને મુક્ત કરવાનો છે. આત્મા મોહનો પરિણામથી જોડાયેલો છે માટે અસ્થિર છે. માટે મોહના પરિણામને છોડવાનો. આત્માના પાંચ સ્વભાવ-જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, તપ અને વીર્ય છે. પરમાત્મા એ સ્વભાવની પૂર્ણતા છે. આત્માને જ્યારે જ્યારે પોતાના સ્વભાવનું સ્મરણ થાય ત્યારે પાપનો નાશ અને જ્યારે સ્વભાવનું વિસ્મરણ થાય ત્યારે ભાવ મરણ અર્થાત્ પાપનો બંધ થાય. * જિનની આજ્ઞા કઈ? એક સમય પણ પ્રમાદન કર તારા સ્વભાવમાં રહેવાનો પ્રમાદ ન કર. પ્રમાદ એ વિભાવ છે. સ્વભાવમાં હોય તો પ્રમોદને માણે, વિભાવમાં જાય તો પીડા ભોગવે. * શેયને બે રીતે જાણવાનો શેયને સામાન્ય ધર્મથી અને વિશેષ ધર્મથીએમ બે રીતે જાણવાનો, તો જ યથાર્થ બોધ થાય અને તે થાય તો સમ્યગુ દર્શન–ચારિત્ર-તપ શુદ્ધ ગુણોનું પ્રગટીકરણ થાય. તપનો સ્વીકાર પચ્ચકખાણ વિરતિપૂર્વક કરવો પડે. દ્રવ્યથી વ્યવહારથી તપ કે ચારિત્ર આવે બાકી પરિણામથી ક્રમબધ્ધ પહેલા જ્ઞાનનો પરિણામ લાવવો જ પડે. સામાન્યમાં ફક્ત આકાર ઓળખો, વિશેષમાં એનો રૂપરંગ-સ્વાદ જુદા. સામાન્ય શાક એ સામાન્ય, પણ દૂધી, તુરિયા, ગલકાએ વિશેષ લક્ષણ. ચોકસાઈ કરો તો વિશેષથી જ થાય. છદ્મસ્થને પહેલા સામાન્ય પછી વિશેષ બોધ થાય. * ચારિત્રનો પરિણામ આત્મામાં કઈ રીતે પ્રગટ થાય? વર્તમાનમાં ચારિત્ર એટલે દીક્ષા=સર્વવિરતિ. સામાન્યથી નિવૃત્તિ-પ્રવૃત્તિ ભેદે વ્યવહારથી ચારિત્ર આવ્યું. પ્રવૃત્તિ એ વ્યવહાર અને નિશ્ચય એ પરિણામથી જ નિર્જરા થાય. આ ભેદ પકડાવો જ જોઈએ. અર્થાત્ ચારિત્રની પ્રવૃત્તિમાં સમતાનો પરિણામ જરૂરી. વ્યહવારથી જ્ઞાન જ્ઞાનસાર-૨ // 108
