________________ સિદ્ધનાં આત્મા સૌથી સુખી, કેમ કે મોહ સંપૂર્ણપણે નીકળી ગયો છે. પર સંયોગ સર્વથા છૂટી ગયો છે. નિગોદનાં આત્મા સૌથી દુઃખી કેમ કે બધા કર્મોનો ઉદય છે. જ્ઞાનના માત્ર અંશને વેદે છે. માટે જ તેને જીવ કહેવાય છે. મહામોહથી વ્યાપ્ત હોવાથી કર્મોનાં અવરણ નીચે દબાયેલો છે. માટે મહાદુઃખી છે. જ્યારે સિદ્ધનાં જીવો કોઈને પણ પીડા આપ્યા વિના સ્વતંત્રપણે, સંપૂર્ણ જ્ઞાનથી, મોહનાં ક્ષયથી સહજાનંદને અનુભવે છે. વર્તમાનમાં આપણે જ્ઞાનમાં પુરુષાર્થ કરવાની જરૂર છે. એનાં એક પદને પણ સમ્યગુરીતે પકડી આગળ વધીએ તો પણ કેવલ્ય લક્ષ્મીની પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે. દા.ત. માસતુષ મુનિ.માં ઢષ - માં તુષમાંથી માસતુષ..ગોખતાં પણ હૃદયનાં નિર્મળ ભાવથી ગુરુ પરની અપૂર્વ શ્રદ્ધાનાં કારણે એકપદથી મુક્તિ પદને પામી ગયા. નિર્વાણપદમણે ભાવ્યતે યમ્મુહુર્મુહુઃ. સંસાર પ્રત્યે ઢચિ છે તે ઢચિ જ્યાં સુધી સર્વજ્ઞ વચનમાં પ્રગટશે નહિ ત્યાં સુધી જ્ઞાનની અપૂર્વ પ્રીતિ જાગશે નહી ત્યાં સુધી આત્મભાવની ખોજ થશે નહી. તેથી આત્મા આનંદને પણ વેદી શકશે નહિ. તત્ત્વવેતા ગુરુની સેવાથી જ જ્ઞાનાવરણીય અને મોહનીયનો ક્ષયોપશમ થવાથી જ્ઞાન શુદ્ધ થતા તે જ્ઞાન આત્માને આનંદ આપનારું બને છે. આત્મા જેમ જેમ પરવસ્તુનો ત્યાગ સમજણથી કરતો જાય તેમ તેમ તે હળવો થતો જાય. દેશવિરતિમાંથી સર્વવિરતિ તરફ જીવ અંતર્મુખ બની પ્રયાણ કરતો જાય. કેમ કે અવિરતિને અર્થાત સંયોગની આશક્તિને ઓળંગતો જાય છે. બાહ્ય પરિગ્રહ તોડી અંતરંગ સ્થિતિમાં પ્રવેશે છે ત્યારે જ્ઞાન ધ્યાનનું કારણ બને છે. સંગમનાં ઉપસર્ગવખતે પ્રભુવીર રાત્રી દરમ્યાન રુક્ષ પુદ્ગલને લઈને ધ્યાનમાં આરુઢ થયા હતા. તે વખતે તેઓ દેહથી સંપૂર્ણભિન્ન થવારૂપ ધ્યાન જ્ઞાનસાર-૨ // રર૫
