________________ કરી અને ગુરુનાં વચનમાં સદા જેઓ રત થયા છે. તેઓ સાચા ત્યાગી, વેરાગી છે. જેઓ સંસારવાસનો ત્યાગ કરે છે. છતાં ગુરુનાં વચનમાં રહેતા નથી - સ્વેચ્છા પ્રમાણે જીવનારા છે. જે પુરુષે ગુરુના વચન પામી, સંસારના સ્વરૂપનો જેને વાસ્તવિક નિર્ણય થઈ ગયો છે અને સંસારના કોઈ પણ સંયોગ, સંબંધ, વસ્તુ કે સંગમાં સુખનો છાંટો પણ નથી પણ મારા આત્માને પીડાદાયક જ છે આવો દઢ નિર્ધાર થયા પછી તેઓ તે સંસારના આભાસરૂપ સુખના સાધનભૂત એવા કંચન-કામિની આદિ સુખના સાધન નથી પણ દુઃખના સાધન છે તેમ માનીને તે છોડી અને જંગલમાં ગુફામાં, ઉધાનાદિ સ્થાનોમાં રહી વિષયોથી પરામુખ થઈ આત્મ રમણતા કરે છે, તેઓ ધન્યવાદને પાત્ર છે. પણ જેઓ જાણવા છતાં પણ સત્વના અભાવે ઇન્દ્રિયોને વશ થાય છે, તેઓ દયાને પાત્ર છે. પણ જેઓ પુણ્યના યોગે ઉત્તમ ભોગસામગ્રી, રૂપવાન પત્ની આદિ સર્વ અનુકૂળ સંયોગો મળ્યા હોવા છતાં તેઓ જ્ઞાન ગર્ભિત વૈરાગ્યથી વાસિત હોવાથી તેમાં વિરકત ભાવે રહે છે. નિકાચિત કર્મના ઉદયને કારણે તેને છોડી શકતા નથી પણ આત્મ સ્વભાવદશામાં રમણમાણ કરે છે તેઓ ધન્યથી પણ વધારે ધન્ય છે. જેમ નમિ રાજર્ષિ આદિની સામે ઈન્દ્રિયોના વિષયો હાજર હોવા છતાં તેમાં અંજાતા નથી તેઓ ધન્યમાં પણ ધન્ય છે. * સંયમ જીવનમાં મેળવેલું સમતાનું સુખ કેવું હોય? પૂર્વભવમાં વિશુધ્ધ સંયમના પાલન વડે સમતા સુખનો જે આસ્વાદ માણ્યો હોય પણ પૂર્ણ સમતા ન મળવાને કારણે તેમને ક્ષાયિક વિતરાગતા પ્રગટ ન થવાથી અનુત્તર દેવભવની પ્રાપ્તિ થાય, દેવોમાં સર્વોત્તમ સુખ - અનુત્તરવાસીને હોય, છતાં તેઓ પૂર્વભવના સમતાસુખનો જે સ્વાદ માણ્યો છે તેનાં સ્મરણથી વર્તમાનમાં પ્રાપ્ત પદગલિક સુખનો આદર થતો નથી અને તેમને સતત આત્માના નિરાકુળ સુખની (સમતા સુખની) સ્પૃહાના કારણભૂત નિરતિચાર ચારિત્રની ભાવના સતત રહ્યા કરે છે. અર્થાતુ-મણીઓના અનુપમ સંગીતના સુખમાં પણ તેઓ, ઉદાસીન ભાવે વર્તતા હોય છે. આથી ઈન્દ્ર આદિ જ્ઞાનસાર-૨ // 246
