________________ અનુકૂળતા ગમવી ન જોઈએ. ગમે તેવું આવે તેમાં સહજ મસ્તી જોઈએ. તે માટેનાં સંસ્કાર અહીં પાડીશું તો ગમે તેવા વાતાવરણમાં પણ સહજ મસ્તીથી રહી શકીશું. જીવ જેટલો આત્માભિમુખ બનશે એટલો તેને કષ્ટોમાં વધુ આનંદ આવશે. શરીરને જાળવવામાં લીન બની કર્મો બાંધશે. આત્માને વિવિધ ગતિમાં, વિવિધ શરીરમાં પકડી રાખે તે આયુષ્ય. માટે જ તે મોહની હાજરીમાં બંધાય છે. આત્મા સિવાય બીજે રહેવાનો ભાવ તે ભવનો ભાવ. મોહનીયની હાજરીમાં જ આયુષ્ય, નામ, ગોત્ર ત્રણેય બંધાય છે. આ ત્રણે કેવલીને બંધાતા નથી. કેમ કે એ શરીરથી પૂર્ણ નિરાળા થઈને રહ્યા છે. અર્થાત્ મોહ સંપૂર્ણ નીકળી ગયો છે. તેઓ સર્વ પર સંયોગોથી પરાક્રમુખ છે. માટે કર્મબંધ અટકી જશે. વિષયો આત્મા માટે પાશ (બંધન) રૂપે બની જાય છે. તેને પકડી રાખીએ તો તે આત્માને વિશેષ પીડા રૂપ બની જાય છે. 'ઉપમિતિ'માં રાગકેસરીને મોહનો પ્રધાન બતાવ્યો છે. ઈચ્છા, મૂચ્છ, કામ, સ્નેહ, અભિલાષ, અભિનંદન આદિ મોહના પરિવાર છે. તે આખા જગતને મૂઢ બનાવનારો છે. વિષયોને મેળવવાનો, ભોગવવાનો, તેનાથી દૂર ન થવાનો જે અભિલાષ તે રાગ. રાગનાં કારણે આત્મા સમતાનાં પરિણામથી દૂર થતો જાય છે. પ્રયોજન છે તો તેટલી જ વિચારણા કરવાની છે. બીજી નહીં. માટે અંતર્મુખ બની આત્માનાં પરિણામમાં રહી સતત ઉપયોગમાં હશે તો આત્મા સતત જાગૃત રહેશે અને વિકલ્પોમાં ન જતાં સ્વ પરિણામમાં સ્થિરતાને પામશે. સ્વાધ્યાય દ્વારા સતત અનુપ્રેક્ષા ચાલવી જોઈએ - એના જેવો કોઈ મોટો તપ નથી. ગાથા - 5: ગિરિશ્નસ્નાં ધન પશ્યન, ધાવતીન્દ્રિય મોહિતી અનાદિનિધન જ્ઞાન, ધન પાર્લે ન પશ્યતિ /પા જ્ઞાનસાર–૨ // રર૩
