________________
ગૃહસ્થના દેખતાં ભોજન ન કરે એવી સાધુ સામાચારી છે, તેથી એકાશન કરતી વખતે કોઈ ગૃહસ્થ આવી પડે અને જો તે વધારે સમય ઉભો નહિ રહે તેમ જણાય તો મુનિએ ક્ષણવાર ભોજન કરતાં અટકવું અને વધારે સમય ઉભો રહેશે એમ જણાય તો ભોજન કરતાં કરતાં વચમાં પણ ઊઠીને બીજે સ્થાને જઈ ભોજન કરે તો એકાશનનો ભંગ ન ગણાય. તે કારણથી સારિઆરેાં એ આગાર રાખવામાં આવે છે. તેવી જ રીતે જેની દૃષ્ટિ પડવાથી ભોજન ન પચી શકે અને અવગુણ કરે તેવી દૃષ્ટિવાળો મનુષ્ય આવી પડતાં ગૃહસ્થ પણ એકાશન (ભોજન) કરતો વચમાં ઊઠીને અન્ય સ્થાને જઈ ભોજન કરે. એ પ્રમાણે મુનિને તથા શ્રાવકને અંગે જે સાગારિક આગાર કહ્યો તે સાગારિકના ઉપલક્ષણથી (કેવળ સાગારિક જ નહિ પરંતુ) બન્દિ (ભાટ ચારણ આદિ) - સર્પ - અગ્નિભય-જળની રેલ તથા ઘરનું પડવું ઈત્યાદિ અનેક આગાર (આ સાગારિ આગારમાં) અન્તર્ગત જાણવા.
૯ આઉટણપસારેણં :- એકાશનમાં હાથ, પગ વગેરે અવયવોને સ્થિર રાખી ઘણી વાર બેસી ન શકાય તો હાથ, પગ વગેરેને “આઉટણ” આકુંચન કરતાં એટલે સંકોચતાં, તેમજ “પસારેણં” એટલે પસારતાં-લાંબા કરતાં એકાશનનો ભંગ ન ગણાય, તે કારણથી આડંટળપસારેનું આગાર રાખવામાં આવે છે.
૧૦ ગુરુઅબ્દુઠ્ઠાણેણં :- એકાશન કરતી વખતે ગુરુ મહારાજ પધારે અથવા તો કોઈ વડીલ પ્રાપૂર્ણક સાધુ પધારે તો તેમનો વિનય સાચવવા માટે એકદમ ઊઠીને ઊભા થવું જોઈએ, માટે તે સમયે “અબ્દુઢ્ઢાણેણં” એટલે ઊભા થતાં પણ એકાશનનો ભંગ ન ગણાય તે કારણથી ગુરુસન્મુકૢાળેાં આગાર રાખવામાં આવે છે, આ આગાર વિનયધર્મનું કેટલું પ્રાધાન્ય દર્શાવે છે !
૧૧ પારિટ્ઠાવણિયાગારેણ :- વિધિ વડે ગ્રહણ કરેલ એટલે વિધિપૂર્વક વહોરી
૧ તેનો હેતુ વિસ્તાર સહિત શ્રી હરિભદ્રસૂરિ કૃત અષ્ટકજીમાંથી (આહાર અષ્ટક નામના અષ્ટકમાંથી) જાણવા યોગ્ય છે.
૨ તેવી દૃષ્ટિ સિવાયનો કોઈ અન્ય ગૃહસ્થ ભોજન વખતે આવે તો તેને જમવાની યથાયોગ્ય નિમંત્રણા કરે અને નિયંત્રણા સ્વીકારે તો તેને વિવેકપૂર્વક જમાડે. તેમ જ બહાર માગણ વગેરે આવ્યા હોય તેમને યથાશક્તિ આપે, નિરાશ ન કરે. કારણ કે, ગૃહસ્થને દાનધર્મ મુખ્ય છે એટલે તેમને ભોજન વખતે ખુલ્લા દ્વાર રાખવાનું કહ્યું. કોઈ આવીને માગશે એવા ભયથી દ્વાર બંધ ન કરવું, નહિતર કૃપણતા અને એકલપેટાપણું ગણાય.
૩ આ આગાર ઊભા થવા માત્રનો છે, પણ ચાલીને સન્મુખ જવા માટેનો નથી.
૧૩૦ ભાત્રિક-ભાવત્રિક
