________________
ઉ. (૧) પાણસ્સનું જુદું સ્થાન હોવાથી “પાણે પચ્ચક્ખામિ” એ અધ્યાહારથી સમજવું. (૨) અહીં પાણીનો ત્યાગ કરું છું. એવો અર્થ ન કરતાં વ્યાખ્યાનથી સચિત્ત પાણીનો ત્યાગ કરું છું, એવો અર્થ કરવો. (૩) જેમાં બીજા દાણા વગેરે ન હોય તે પાણી લોકવ્યવહારમાં શુદ્ધ પાણી ગણાતું નથી. તેથી લેવેણ વા” ઈત્યાદિ આગાર મૂકવા પડ્યાં. (૪) જેમાં દાણા કે લેપ વગેરે હોય તે પાણી આંશિક આહાર રૂપ હોવા છતાં પાણીનું પ્રાધાન્ય હોવાથી પાણીના આગાર તરીકે લીધાં છે. (૫) અન્નત્થણાભોગેણ વગેરે જ આગારો અહીં પણ અધ્યાહારથી સમજવા.
(૯) પૂર્વકાળમાં એકાસણું-બેસણું એકલઠાણવાળા પણ સચિત્ત પાણી પીતાં હતાં. તેઓને પાણસ્સના આગાર ખરાં કે નહિ ?
ઉ.૩ઢી અર્થમાં અચિત્ત પાણી માટેના આ આગાર છે. તેથી તેઓને હોય નહીં. પણ પાઠની અખંડિતતા જળવાઈ રહે, એ માટે અથવા તેઓને પણ પાણીમાં આ અંશનો આહાર હોય તો પણ તે પાણી કલ્પે એ માટે જાણવા. તિવિહાર એકાસણામાં પાણીના ત્યાગનું પચ્ચકખાણ ન હોવા છતાં પાણીમાં આવતા આ અંશના આહારની છૂટ અશક્યપરિહાર રૂપે અપવાદ તરીકે, પાણીની પ્રધાનતાથી બતાવાઈ છે. (૧૦) કાઉસ્સગ્ગ સૂત્રમાં “અન્નત્થણાભોગ' વગેરે ૩ કે ૪ આગાર કેમ નથી ?
ઉ. (૧) ત્યાં બીજી વિવેક્ષાથી આગારો બતાવાયા છે. (૨) જે પચ્ચખાણના પ્રવૃત્તિકાળ દરમ્યાન અનેક જુદી જુદી પ્રવૃત્તિઓ હોય તેમાં અનાભોગને આંશિક સ્થાન છે. કાયોત્સર્ગમાં તો મુખ્યતયા એ જ એક પ્રવૃત્તિ હોવાથી ઉપયોગ જ મુખ્યરૂપે છે. તેથી સામાન્યથી અનાભોગ ન ચાલે, ન બતાવાય.
છતાં અર્થથી ૪ આગારો અહીં પણ ગૌણરૂપે અધ્યાહારથી જાણવાં. વિકસેન્દ્રિય જીવહિંસા વગેરે રૂપ ઈર્યાસમિતિ ભંગ વગેરેમાં પણ અનાભોગ સહસાત્કાર દ્વિતીય પદથી લેવાયા છે.
(૧૧) અણાહારી વસ્તુ પણ મુખમાં નંખાતી હોવાથી કવલાહાર રૂપ છે તો તેનો ૪ આહારમાં સમાવેશ કેમ નથી ? તેનું પચ્ચખાણ કેમ નથી ?
ઉ. ચારે પ્રકારના આહારનું કાર્ય - સુધાનાશ - તૃપ્તિ, તૃષાનાશ, મુખ સ્વાદિષ્ટ કરવું કે સ્વાદયુક્ત-રુચિકારક ચીજ ખાવાની સંજ્ઞા પોષવી.
જે ચીજો તૃપ્તિકારક નથી, તૃષાકારક નથી, આહારસંજ્ઞાપોષક નથી, અનિષ્ટ
૧૭૪ ભાષ્યત્રિક-ભાવત્રિક
