________________
આવશ્યક છે.
(૧૭) પાણસના ૬ આગાર છે, તે પાણી અચિત્ત છે તો પાણીના આગાર શી રીતે ? પાણીમાં જે ચીકાશ, દાંણા અથવા અનાજનો અંશ આવે છે તે આહાર બંધ હોય, વિગઈ બંધ હોય કે નિયમ હોય તેના આગારમાં આવે ને ?
ઉ. બધા એટલે કે અહ્વા, વિગઈ અને આહારના અંતે પાણસનું પચ્ચક્ખાણ આવે - તેથી પાણીમાં તે તે અંશ છે. તેથી પાણીની પ્રધાનતાથી પાણીના આગારમાં તે લીધા છે, પરંતુ અંતે છે એટલે પૂર્વના ત્રણે પચ્ચક્ખાણમાં આગાર રૂપે સમજવા. તેમાં અદ્ધાના આગાર રૂપે - જ્યારે નવકારશી કે પોરિસી ચોવિહાર કરી ઉપરનું કાળ પચ્ચક્ખાણ “પોરિસી” “સાઢપોરિસી” તિવિહાર કરે ત્યારે ત્યાં સુધી ત્રણ આહાર ત્યાગ છે. તેથી તે પાણીમાં અંશ રૂપે આવવાથી પચ્ચક્ખાણ ભંગ ન થાય તે માટે આગાર છે. એ રીતે વિગઈ ત્યાગ હોય અને તેનો અંશ આવે તો વિગઈ પચ્ચક્ખાણનો ભંગ ન થાય તે માટે આગાર છે અને એકાસણા કે બેસણાના પચ્ચક્ખાણમાં તે આસન સિવાયના સમયમાં પાણી પીવામાં પાણી ભેગાં તે અંશો આવવાથી તે વખતે અશન-સ્વાદિમ કે ખાદિમનો ત્યાગ હોવાથી પચ્ચક્ખાણનો ભંગ ન થાય તે માટે પણ આ આગાર છે.
ઉપવાસના પચ્ચક્ખાણમાં અદ્ધા પચ્ચક્ખાણથી ત્રણ આહારનો ત્યાગ હોવાથી આ અંશો આવે ત્યારે તે પચ્ચકૂખાણનો ભંગ ન થાય તે માટે તેના આગાર સમજવા.
આમ હોવા છતાં અહ્વા - વિગઈ કે સ્થાપનાના તે તે પચ્ચક્ખાણો ભેગા આ આગારો ન બતાવતાં પાણીની પ્રધાનતા હોવાથી પાણીના આગાર રૂપે બતાવ્યા છે અને અંતે બતાવ્યા છે. તેથી પૂર્વેના ત્રણે ય પચ્ચક્ખાણોના આ આગા૨ો સમજવા જોઈએ.
(૧૮) આયંબિલ-એકાસણું-નીવિ કર્યા પછી કયું પચ્ચક્ખાણ કરે ?
ઉ. ઉપરના ત્રણે પચ્ચક્ખાણ કર્યા પછી દિવસચરિમં તિવિહાર પચ્ચક્ખાણ કરવું એટલે ત્રણ આહારના ત્યાગવાળું પચ્ચક્ખાણ કરવું. સાથે પાણી ખુલ્લુ રહે છે. તેને ત્યાગ કરવા મુટ્ઠિસહિઅંનું પચ્ચક્ખાણ કરવું. એટલે મુઠ્ઠીવાળી ત્રણ નવકાર ગણીએ, પછી પાણી ખુલ્લું થાય. એ સિવાય બધો આહાર બંધ રહે તો વિરતિનો લાભ મળે.
(૧૯) આયંબિલાદિમાં પોરિસી પચ્ચક્ખાણે પાણી વાપરવું હોય અને પુરિમુઠ્ઠ આયંબિલ ક૨વું હોય તો કયું પચ્ચક્ખાણ કરવું ?
૧૭૮ ભાષ્યત્રિક–ભાવત્રિક
