________________
(૩) ગોળધાણી :- જે જુવાર, મકાઈ વગેરે શેકીને ધાણી બનાવાય છે, તે ધાણીને કાચા ગોળ સાથે મેળવી હોય તો તે નીવિયાતું નહિ પણ ગોળનો પાયો કરીને પાણી મેળવી હોય તો તે ગોળધાણી નીવિયાતું ગણાય. ગોળધાણીના લાડુ બનાવાય છે.
(૪) જલલાપસી - પકવાન તળીને કાઢ્યા બાદ વધેલું ઘી પણ કાઢી લઈને તવીમાં જે ચીકાશ વળગી રહી હોય તે ચીકાશ ટાળવા માટે ઘઉનો કાંકરીયાળો લોટ-ભરડો શેકી ગોળનું પાણી રેડી જે છૂટો દાણાદાર શીરો અથવા કંસાર બનાવાય છે તે જલલાપસી. ઉપલક્ષણથી કોરી કઢાઈમાં બનાવાતો શીરો અને કંસાર નીવિયાતા જાણવા. પરંતુ ચૂલા ઉપરથી ઉતર્યા પછી ઘી ઉમેરવામાં આવે તો નીવિયાતું ન ગણાય.
(૫) પોતકૃત પૂડલો પોતું દીધેલ પૂડલો - તવીમાંનું બનેલું ઘી કાઢી લીધા બાદ ખરડેલી તવીમાં ગળ્યા પૂડા અથવા ખાટા પૂડા ઘી અથવા તેલનું પોતું દઈને કરવામાં આવે તો તે પોતું દીધેલ પૂડલા પોતકૃત પૂડલા કહેવાય અથવા કોરી તવીમાં બનાવાતા ગળ્યા અથવા ખાટા પૂડા, થેપલા, પરોઠા વગેરે નીવિયાતું ગણી શકાય. પરંતુ ચૂલા પરથી ઉતર્યા પછી ઘી કે તેલનો છાંટો ઉમેરવો નહિ.
પ્રશ્ન :- પકવાન્નના છેલ્લા ત્રણ નીવિયાતામાં તળવાની ક્રિયા થતી નથી તો તેને કટાહ વિગઈમાં નીવિયાતાં કેમ કહેવાય ? અર્થાત્ પકવાન્ન એટલે તળેલી ચીજ, એ અર્થ છેલ્લા ત્રણ નીવિયાતામાં કેમ ઘટતો નથી ?
ઉત્તર :- અહીં પકવાન્ન એટલે “ઘી અથવા તેલ વગેરે સ્નેહદ્રવ્યમાં પક્વ થયેલી એટલે તળાયેલી અથવા શેકાયેલી વસ્તુ” એ અર્થ ઘટિત છે અને કટાહ એટલે ફક્ત કઢાઈ એકલી નહિ, પરંતુ તવી, લોઢી, તપેલી ઈત્યાદિ વાસણો પણ જાણવાં.
ઘી અથવા તેલાદિ સ્નિગ્ધ દ્રવ્યોમાં અવગાહવા વડે - બોળાઈને જે પક્વ થાય છે તે અવગાહિમ એ પાંચ નીવિયાતાવાળી પકવાન્ન વિગઈનું જ નામ છે. ગુડધાણી, જલલાપસી અને પોતકૃત પૂડલો એ છેલ્લા ત્રણ નીવિયાતાં ડૂબાડૂબ ઘીતેલમાં તળાતાં નથી તો પણ પોતે ચૂસી શકે એટલા ઘી-તેલમાં તળાય અથવા શેકાય તો પણ પકવાન્નના નીવિયાતામાં ગણાય.
પકવાન્નનો જે કાળ ૧૫, ૨૦ અને ૩૦ દિવસ કહેવાય છે, ત્યાં પણ તળેલી અને શેકેલી ચીજોને પણ પકવાન્ન તરીકે ગણી કાળ કહેલો છે. પૂડલાને પોતું દીધેલું હોવા છતાં તે શેકેલા નથી કહેવાતા પણ તળેલા કહેવાય છે. એટલે ડૂબાડૂબ ઘી
૧૪૨ ભાષ્યત્રિક-ભાવત્રિક
