________________
પ૯૨
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ કોઈ અપૂર્વ અંધપણું જણાય છે.
પિતા અને પુત્રો વચ્ચે કૂર આક્રોશ વચનનો કજિયો દેખી લોકો અને બ્રાહ્મણ વર્ગ આ પ્રમાણે તેમને ધિક્કારવા લાગ્યા. પત્રો, પુષ્પો, ફળોથી પ્રગટ એવા પોતે રોપેલાં વૃક્ષોથી બનાવેલ બગીચા જેવા પોતાના કુળમાં છે પાપી ! તમે આ અગ્નિ સળગાવ્યો. ત્યારે પિતાએ કહ્યું કે, “ગામડિયા લોકમાં પણ આ વાત પ્રસિદ્ધ છે કે, પોતે વિષવૃક્ષ વધાર્યું હોય, તો પણ તેને છેદવું તે યોગ્ય જ છે.” દુઃખે કરી નિવારણ કરી શકાય તેવા લોકો તરફથી ધિક્કાર મળવા લાગ્યા. અલ્પકાજળની કાલિમાથી આખું મુખ શ્યામ બની જાય છે. હવે તે નગરમાં એક દિવસ પણ રહેવા અસમર્થ એવો તે દરિદ્ર રાત્રે નગરમાંથી નીકળીને તે શ્રેણિક ! તે અહિં આવેલો હતો. બીજી રીતે જીવિકા ચલાવતાં ન આવડતી હોવાથી નગર દરવાજાના દ્વારપાળની સેવા કરવા લાગ્યો અને તેનો વિશ્વાસપાત્ર બન્યો. કોઈક સમયે વિહાર કરતાં કરતાં અમે અહિં રાજગૃહમાં આવી પહોંચ્યા. અને તમે અમને વંદન કરવા આવ્યા ત્યારે દ્વારપાળે તેને કહ્યું કે, “હે ભાગ્યશાળી ! હું ભગવંતને વંદન કરવા જાઉં છું, માટે તારે અહિં દરવાજે બેસી રહેવું અને અહિંથી ક્યાય ન જવું, કે જ્યાં સુધી હું પાછો ન આવું' એમ કહીને તે મારી પાસે આવ્યો. હવે બ્રાહ્મણ તો બરાબર ત્યાં બેસીને ચોકી કરતો હતો. ત્યાં દુર્ગાદેવી પાસે ધરાવેલ નૈવેદ્ય ખાતો હતો અને ઉંચેથી નમસ્કાર કરતો હતો. દરિદ્ર શેખરે જિલ્લાની લંપટતાથી કંઠ સુધી બલિ ખૂબ ખાધો. રૂક્ષભોજન કરવાથી ગ્રીનો આકરો તાપ હોવાથી પાણીની તરફથી વિચાર્યું કે, “પાણીમાં રહેનારા મત્સ્યો અને કાચબાઓ ધન્ય-ભાગ્યશાળી છે. આર્તધ્યાનથી મૃત્યુ પામી તિર્યંચનું આયુષ્ય બાંધી તરશના દુઃખથી પાણીનું રટન કરતો તે મૂર્ખ મૃત્યુ પામી અહિં નગરમાં એક વાવડીમાં દેડકીના ગર્ભમાં આવ્યો.
અનુક્રમે તે સમયે સંજ્ઞીપણું પામ્યો, તેમ જ ક્રમે કરીને પ્રૌઢવયનો થયો. અમારા વિહાર-ક્રમ યોગે અમે ફરી આ નગરમાં આવ્યા. હે રાજન્ ! તું પણ વંદન માટે આવ્યો. તે સમયે ફરી નગરક્ષોભ થયો, પાનહારિકાઓ વાતો કરવા લાગી કે, “ભગવંતની ધર્મદેશનાં શ્રવણ કરવા જેવી છે એટલે એક પાનહારિકા બીજીને કહેવા લાગી કે, મને જલ્દી માર્ગ આપ, મારો હાથ છોડ, મારે ભગવંતને વંદન કરવા, સ્તુતિ કરવા જવું છે. વળી બીજી કહે છે કે, શું તારે આવવું નથી? શું તારી સાસુ આકરી છે કે તને જવાની રજા આપતી નથી ? પાપજળ એકઠું કરીએ છીએ, તો ત્યાં જઇને ધર્મામૃત મેળવીશું. વળી બીજી કોઈકને કહે છે કે, “તું ઉતાવળ કર, આપણે સાથે જ જઇએ. મારા પતિએ મને જવાની રજા આપી છે, માટે તું પણ તારા વલ્લભને પૂછી લે.' પાનહારિકાઓના આવા પ્રકારના
