________________
૭. વચનગુપ્તિ - નો અતિચાર ભાષાસમિતિ પ્રમાણે જ સાવદ્ય વચન બોલવારૂપ કહેલ છે, પરંતુ એ બેમાં તફાવત એ છે કે – વચનગુપ્તિ તે બનતાં સુધી ન બોલવું – મૌન ધારણ કરવું, તદ્રુપ છે, છતાં કાર્યપ્રસંગે - ઉપદેશાદિ હેતુએ બોલવું પડે તો સાવદ્ય કે જેનું લક્ષણ ઉપર બતાવેલ છે, તેવું ન બોલવું. ભાષાસમિતિ કરતાં વચનગુપ્તિમાં વિશિષ્ટતા છે તે ન જળવાય તો જે દોષ લાગે તેને અતિચાર સમજવો.
૮. કાયગુપ્તિ - મુનિએ નિરંતર અને શ્રાવકે સામાયિક પૌષધમાં હોય ત્યારે શરીર હલાવવું હોય, ચાલવું હોય, પડખું ફેરવવું હોય, બેસવું હોય તો તે બધી ક્રિયા શરીર પડિલેહીને તેમજ જમીન જોવાની હોય ત્યાં જમીન જોઈને જ કરી શકાય, તેમ ન કરતાં, અનુપયોગે – પડિલેહ્યા વિના શરીરની કોઈપણ ચેષ્ટા કરવી તે, અથવા પુંજ્યા - પ્રમાર્યા વિના બેસવું તે આઠમો અતિચાર.
આ પ્રમાણે ચારિત્રાચારના આઠ આચારને અંગે આઠ અતિચાર લાગે છે, તે જો લગાડ્યા હોય તો તે યાદ કરીને પાક્ષિક પ્રતિક્રમણાદિ અવસરે આલોવવાના છે કે જેથી લાગેલ અતિચારથી બંધાયેલ પાપ – થયેલ અશુભ કર્મબંધ – છૂટી જાય અને તેનું અશુભ ફળ ભોગવવું ન પડે.
ઈતિ ચારિત્રાચાર સંબંધી અતિચારાર્થ.
૩૩
