________________
કાયક્લેશ ને ૬. સંલીનતા. આ છ પ્રકાર બાહ્યતપના છે. અતિચારના પ્રારંભમાં આ છએ પ્રકારનાં તપ સંબંધી અતિચાર જણાવેલ છે તે આ પ્રમાણે
૧. પર્વતિથિએ છતી શક્તિએ ઉપવાસાદિ તપ કરવો જોઈએ, તે ન કરવારૂપ પ્રથમ અતિચાર. ઉપવાસ, આયંબિલ, એકાસણું વિગેરે તપસ્યાઓનો તથા નમુક્કારસહી (નવકારશી) વિગેરે કાળપ્રત્યાખ્યાનનો અણસણ તપમાં સમાવેશ થાય છે. રાત્રિનાં ચૌવિહારાદિ પ્રત્યાખ્યાનનો પણ તેમાં જ સમાવેશ થાય છે. ૨. ઊણોદરી તપ કરવા ઈચ્છનારે પોતાનો જેટલો આહાર હોય તે કરતાં પાંચ-સાત કોળિયા ઊણા રહેવું જોઈએ, તેમ ન કર્યું તે બીજો અતિચાર. ૩. વૃત્તિસંક્ષેપ તપમાં ચૌદ નિયમમાં જેમ બને તેમ ઘટાડો કરવો, તેનો સમાવેશ થાય છે. તેમ ન કર્યું તે ત્રીજો અતિચાર. ૪. રસત્યાગ તપમાં છ વિગઇ પૈકી એક-બેનો અથવા ક્રમસર એકેક વિગઇનો દરરોજ ત્યાગ ક૨વો, તેનો સમાવેશ થાય છે. તે ન કરવારૂપ ચોથો અતિચાર. ૫. કાયક્લેશ તપમાં લોચ કરવો, ઉઘાડે પગે ચાલવું, પાદવિહાર કરવો ’(વાહન ન વાપરવાં) ઇત્યાદિનો સમાવેશ થાય છે. આ હકીકત શ્રાવક-સાધુ બંને માટે યથાયોગ્ય સમજવાની છે. તેમ કરવામાં ન આવે તે પાંચમો અતિચાર. ૬. છઠ્ઠો સંલીનતા તપ એકલઠાણું કરતાં માત્ર હાથ ને મુખ બે જ હલાવવાં, બીજાં અંગ ન હલાવવાં, તે રીતે ક૨વામાં આવે છે તે, તેમજ સંલીનતાના બીજા પણ દ્રવ્ય-ભાવાદિ ભેદો છે, તે પ્રમાણે ન કરવું તે છઠ્ઠો અતિચાર.
૧૦૨
