________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www. kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩
આ સંકેતવ્યસ્થા દ્વૈતીયિકથી પણ આગળ વધી હોય છે. આમ ખેવડાતી ત્રેવડાતી સાહિત્યભાષા સ્વનિર્દેશક અને સ્વાયત્ત હોય છે, પાતેજ પેાતાના વિષય બની રહે છે. આમ થતાં જન્મતા ‘સાહિત્યિકતા’ના વાતાવરણમાં સત્તાએની દૃશ્યગેાચરતાપાપેબીલિટીઆ સંક્રમણુમાં નિર્ણાયક બનતી હેય છે. એટલું જ નહિ એ સત્તાએ અને તેમની વચ્ચેની સમ્બન્ધભૂમિકાએ ભાષાકીય વ્યાપારના આલનમાં મહત્ત્વને ભાગ ભજવનારી નોંધપાત્ર બાબતા છે.
જે કાઈ ભાક્તાને જ્યારે સાહિત્યકૃતિનું સંક્રમણ થયું એમ કહેવાય છે ત્યારે, તેણે પ્રાથમિક અને દ્વૈતીયિક સ ંકેતવ્યવસ્થાએતે કૃતિમાંથી ઉકેલી લીધી હોય છે. એટલે કે ખ'ને વચ્ચેના ભેદને તેણે બરાબર ઓળખ્યા હોય છે. આ ભેદ પ્રાથમિક અને દ્વૈતીયિક અને પ્રકારનાં અસૂચને! વડે કૃતિ સમગ્રનું સંક્રમણુ શક બનાવનારા ભેદ બને છે. વળી આ ભેદ કૃતિવિશેષનું સ્વરૂપ પણ નક્કી કરી આપે છે. ટૂંકમાં, સિદ્ધ સૌંક્રમણમાં ભક્તાને ભાષાકીય તત્ત્વા અને એકમાની લગભગ બધી જ સમ્બન્ધભૂમિકાએનુ જ્ઞાન થયું હેાય છે. એને કલાનુભવ આવા જ્ઞાનથી પ્રારમ્ભાતા હાય છે અને એવું જ્ઞાન ક્રમશઃ ઉપચય પામીને કૃતિ નામની એક અખિલ સત્તાનુ જ્ઞાન બની રહે છે.
સાહિત્યિક સંશોધનમાં સંક્રમણપ્રક્રિયાને આવી ભૂમિકાએ જોવાથી સશોધનકારના વૈજ્ઞાનિક અભિગમ વધુ ને વધુ ભાવે પરિણામલક્ષી બની શકે છે. વિશેષ તા આ ચર્ચા અર્થના સ્વરૂપ પર પ્રકાશ પાડે છે. કૃતિના અર્થ કાઈ પૂનિર્ણિત અને તયાર પૅકેટ નથી કે કર્તા પોતાની પાસેથી ભાક્તાના હાથમાં પકડાવી દઈ શકે. ભાષાની પોતાની પ્રકૃતિ જ તેમ કરવાની ના પાડે છે, કેમકે તેમાં ક્રમિક વિકાસ તેા છે જ, બલકે કાઈ એક ભાષાકીય એકમનું ખીન્ન એકમા પર વસૂ હોય છે, અને તે વસ્ ક્રમશઃ બદલાયા કરે છે. પરિણામે કૃતિમાં અને ક્રમશઃ ઉપચય થતા આવે છે. તેથી સાહિત્યિક સંક્રમણની અનુભવલક્ષી વિચારણા નહિ, પણ આવી પ્રક્રિયાલક્ષી વિચારણા વસ્તુલક્ષી અને પૃથક્કરણશીલ સાધકને વધુ માફક આવે તે સમજાય તેવું છે.
૧૪. કરાટે અને મુષ્ટિયુદ્ધ-યુજિલિઝમ-જેવી વિદ્યાએામાં સફળતાનું રહસ્ય વ્યક્તિની શારીરિક તાકાતમાં કે કુદરતી ક્ષમતામાં જ નથી, બલકે તેના નૈપુણ્યમાં “છે. આ નૈપુણ્ય વિજ્ઞાન છે. ક્લાકૃતિને ભેળવવાની કુદરતી ક્ષમતા કે સમૃદ્ધ લાનુભવ પામવાની સહજ ક્ષમતા સોધક પાસે હોય તેા લાભ તા છે જ, પશુ એ અનુભવને સુવ્યવસ્થિત વસ્તુલક્ષિતામાં ઢાળવા માટે તા માત્ર નૈપુણ્યની જ -આવશ્યકતા રહે છે. સ ંશોધન તેના નૈપુણ્યનું પરિણામ છે. એવુ નપુણ્ય સશોધનની
For Private And Personal Use Only
