________________
સામાયિક
૧૩૭ આ રીતે સાધ્ય નક્કી કરી, તદનુરૂપ પ્રવૃત્તિને અમલમાં મૂકી, વચ્ચે આવતાં વિદનેને પરાસ્ત કરી. સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી, તેને અન્યના કલ્યાણ માટે વિનિગ કરે, એ ધાર્મિક અનુષ્ઠાનેની સર્વશ્રેષ્ઠ વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ છે.
ટાળવાના દોષ :
જે ક્રિયા કે અનુષ્ઠાન કરવામાં આવે તેનું ફળ આત્મવિકાસ સિવાય બીજું કાંઈ પણ ઈચ્છવું ન જોઈએ.
માનસિક વિદને ચાર પ્રકારનાં ગણાવ્યા છેઃ (૧) અવિધિ. (૨) અતિ પ્રવૃત્તિ (ન્યૂન પ્રવૃત્તિ કે અપ્રવૃત્તિ આદિને આમાં સમાવેશ થઈ જાય છે. (૩) દગ્ધ (એટલે આત્મવિકાસ સિવાયના ફળની વાંછના) અને () શુન્ય (એટલે ઉપગ વિનાની જ ક્રિયા કરવી તે).
આરાધકે આ ચારે દોષ ટાળવા જોઈએ.
નમનને હેતુ :
સામાયિકની પ્રવૃત્તિમાં મંગળને માટે પ્રથમ શ્રી નવકાર મંત્ર ગણવામાં આવે છે.
તેમાં શ્રી પંચ પરમેષ્ટિ ભગવંતને નમન છે.
નમન કરવાને હેતુ, નમનીયમાં જેવા ગુણે પ્રગટ છે, તેવા જ ગુણે પોતાના આત્મામાં પ્રગટે.
ભાવપૂર્વકના વિધિયુક્ત નમન વડે પિતામાં રહેલા અપ્રગટ ગુણો પ્રગટ થાય છે. બહારથી દેખાવમાં એમ લાગે છે કે એક આત્મા બીજા આત્માને નમે છે, પરંતુ તાત્વિક રીતે તેમ નથી.
તત્ત્વદષ્ટિએ જોતાં નમન કરનારે પિતાના આત્મામાં રહેલા અપ્રગટ ગુણેને પ્રગટાવવા, એ ગુણો જેમનામાં પ્રગટ થએલા છે, તેવા નિર્મળ આત્માને નમન કરતે હેય છે..
