________________
૧
આરાધના માર્ગ એ ત્રણે લેકમાં આજ સુધી છએ જે કાંઈ અતિ તીવ્ર દુઃખો , અનુભવ્યાં હોય, તે સર્વ વિષયેની વૃદ્ધિને પ્રતાપ છે. અને જે કાંઈ ઉત્તમ સુખોને અનુભવ કર્યો હોય તે વિષયથી વિરક્ત થવા પ્રભાવને છે.
મોટા હાડકાને ચાટતે કૂતરે જેમ પિતાના તાળવાના રસને શેષ છે, કિન્તુ હાડકામાંથી રસનું એક ટીપું પણ નથી પ્રાપ્ત કરતે છતાં હાડકાને જ સુખ આપનાર માને છે, તેમ સ્ત્રીઓની કાયાનું સેવન કરનાર પુરુષ પણ, સ્ત્રીઓની કાયામાંથી સુખના એક બિન્દુને પણ નહિ પ્રાપ્ત કરવા છતાં, પિતાની જ કાયાના પરિશ્રમથી થનારા સુખને, સ્ત્રીઓની કાયાના સેવનથી થતું સુખ માને છે, એ એનું ઘોર અજ્ઞાન છે.
લેમમાં પડેલી માખી, પોતાની જાતને જેમ તેમાંથી છોડાવી શકતી નથી, તેમ વિષયરૂપી શ્લેષ્મમાં ફસેલા કામાંધ આત્માઓ પણ પિતાની જાતને તેમાંથી ઉગારી શક્તા નથી.
પાંચે ઈન્દ્રિયેના વિષેના ત્યાગથી થનારા વિતરાગતાના સુખને. જે અનુભવ વીતરાગ પુરુષે કરી શકે છે, તેને તે મહાપુરુષો જ જાણું શકે છે. ગંદકીના ખાડામાં આળોટતું ભૂડ જેમ દેવકના સુખને જાણ શકે નહિ. તેમ વિષયરૂપી ગર્તામાં મગ્ન થએલા આત્માઓ પણ વિષ્ણુ વિરત મહાપુરુષના વિરાગજન્ય સુખને જાણી શકે નહિ.
વિષ વિષથી પણ ભયંકર છે: " વિષમ એવા વિષયોની તૃષા અને અતિ તીવ્ર અને અનાદિ કાળની છે.
પાંચ ઈન્દ્રિય અતિ દુર્જય છે. કારણ કે તેને પ્રેરનાર ચિત્ત અતિવાય ચંચળ છે.
ઉપકારક જ્ઞાની પુરુષે આ જીવને ઉદ્દેશીને કહે છે કે, “હે જીવ! શું તું આંધળે છે! અથવા શું તે યંત્ર પર છે ? અથવા શું તું સવિપત વડે ઘેરાએલે છે? કે જેથી અમૃતતુલ્ય ધર્મને ત્યાગ કરી દઈ વિષતુલ્ય વિષયેના સેવનાં રચ્યોપચ્ચે રહે છે ? અથવા વિષમ એવા વિષનું જ અમૃત જેટલું બહુમાન કરે છે ? :
