________________
અતિક્રમણથી પ્રીત ભંગ થઈ જવાને ભય છે. અતિચાર લાગવાનો સંભવ છે. એ કારણે તત્ત્વનિષ્ઠ પુરુષ ઔચિત્યને જોવા તેમજ પારખવાનું કહે છે. . .
ચિત્તની વિપરીત હાલત વખતે ગુરુ આદિને આશ્રય ઉપકારક નીવડે છે.
ભય વખતે કિલ્લાને આશ્રય, રેગ વખતે ચિકિત્સાને આશ્રય અને વિષ—વિકારાદિ સમયે જેમ મંત્રાદિને આશ્રય લેવાય છે, તેમ પિતાના આત્માની પ્રતિકૂળ પ્રવૃત્તિ વખતે ગુરુ, દેવ તથા સાધર્મિકાદિને આશ્રય અવશ્ય લેવો જોઈએ. એથી ઉન્માર્ગગમનના હેતુભૂત અશુભ કર્મોને નાશ થાય છે. અને આરાધનાના માર્ગમાં બરાબર સુસ્થિર રહી શકાય છે.
देवादिवन्दनं सम्यक् प्रतिक्रमणमेव च ।
मैत्र्यादि चिन्तनं चैतत्सत्वादिष्वपरे विदुः ॥ १ ॥ દેવગુરુવંદન, પ્રતિક્રમણ અને મૈયાદિનું ચિંતન પણ અધ્યાત્મ છે.
સ્થાન, કાળ અને કમથી યુક્ત, શબ્દ અને અર્થને વિષે ઉપગ સહિત, પિતા સિવાય તે અનુષ્ઠાનમાં પ્રવૃત્ત બીજાઓને અંતરાય ન પહોંચે તેવી રીતે, અકૃત્રિમ પુલકના ઉભવપૂર્વક, વધતા શુભ આશય સહિત, નિરવદ્ય મુદ્રાઓ વડે વિશુદ્ધ એવું દેવગુરુ આદિનું વંદન અભિપ્રેત છે. મતલબ કે દેવગુરુને વંદના આ રીતે થાય, થવું જોઈએ.
પ્રતિક્રમણઃ એ રીતે પ્રતિક્રમણ પણ પ્રમાદના વેગે દોષ સેવાય કે ન સેવાય તે પણ ઉભય સંધ્યાએ (દેવસિ તેમજ રાઈ) અવશ્ય કરવા ગ્ય છે. આ પ્રતિક્રમણમાં છ આવશ્યકેને સમાવેશ થઈ જાય છે. જેનું વર્ણન આ પુસ્તકમાં કરવામાં આવેલું છે.
પ્રમાદ એટલે ગુરુવિનય, સમિતિ, ગુપ્તિ આદિના પાલનમાં - અનાદિથી થએલે ભંગ વગેરે પ્રતિક્રમણના વિષય છે, તેથી તે (પ્રતિક્રમણ) અંતઃકરણની નિર્મળતાનું પરમ કારણ છે.
