________________
આરાધના માર્ગ પરમ પ્રકૃe વાણી, મતિ, બુદ્ધિ અને શક્તિને ધારણ કરનારા આચાર્યો વડે અલ્પમતિ શિષ્યના અનુગ્રહ માટે કહેવાયું તે અંગબાહ્ય શ્રુત છે.”
* તત્વાર્થ ભાષ્યના આ ઉલ્લેખથી કેટલાક એમ કહે છે કે, “સામાન યિક આદિ સર્વ આવશ્યક અંગબાહ્ય હેવાથી ગણધરરચિત નથી, કિન્તુ સ્થવિરકૃત છે.”
તેમનું આ કથન, શાસ્ત્રના અપૂર્ણ અભ્યાસનું ફળ છે. શ્રી જૈન શાસનમાં એક શાસ્ત્ર અન્ય શાસ્ત્રના સંબંધવાળું હોય છે. એટલે જ્યાં બીજાં શાનું પરિપૂર્ણ પરિશીલન કર્યું હોતું નથી, ત્યાં સુધી એક પણ શાસ્ત્રને સાચા અર્થ કરી શકાતું નથી, તેનું આ ઉદાહરણ છે.
શ્રી ઠાણાંગ સૂત્રમાં કહ્યું છે કે, “અંગબાહ્ય બે પ્રકારે છે. એક આવશ્યક અને બીજું આવશ્યક વ્યતિરિક્ત.
આવશ્યક ગણધરરચિત અને આવશ્યક સિવાયનાં વિરકૃત એ રીતે વિશેષ આવશ્યક ભાષ્યમાં અંગ અને અનંગ-સૂત્રના ભેદ બતાવતાં ત્રણ વિભાગ પાડી બતાવ્યા છે.
તેમાં પહેલે ગણધરરચિત તે અંગસૂત્ર અને સ્થવિરકૃત એ અનંગદ્યુત
બીજે ત્રિપદી–પ્રશ્નોના ઉત્તરમાં રચાએલું તે અંગકૃત અને તે સિવાય ગણધર ભગવંતે વડે રચાએલું તે અનંતશ્રુત.
ત્રીને સર્વજ્ઞ શ્રી તીર્થકરદેવના શાસનમાં સમાનપણે રહેલું ધ્રુવકૃત તે અંગકૃત અને તંદુલ યાલિય પ્રમુખ અધુવકૃત તે અનંતકૃત
અહીં અનંગ અને અંગબાહા એક જ અર્થમાં વપરાએલા શબ્દો છે. તેથી જેટલું અંગબાહ્ય છે તેટલું સ્થવિરકૃત છે, પણ ગણધરકૃત નથી, એમ કહેવું તે મિથ્યા કરે છે.
આશ્ચકનિર્યુક્તિ વગેરે અંગબાહ્ય જેમ વિરકૃત છે, તેમ. આવશ્યકમલ વગેરે અંગબાહ્ય ગણધરરચિત પણ છે. આ વાત વિસ્તારથી શ્રી વિશેષાવશ્યક ભાષ્ય, શ્રી લેકપ્રકાશ આદિ આકર ગ્રન્થમાં સિદ્ધ કરવામાં આવી છે.
'
