________________
ઇન્દ્રિય-જ્ય
૧૭ એ જ રીતે, સારી રીતે વશ કરેલા મન–વચન-કાયાના ચેગે. ગુણ કરનારા થાય છે અને નહિ વશ કરાએલા તે મદોન્મત્ત હાથીની. નાફક, શીલરૂપી વનને ઉજાડનારા નીવડે છે.
મન-વચન-કાયાના દોષે જેમ-જેમ વિરામ પામે છે અને જેમજેમ વિષયે પ્રત્યે વૈરાગ્ય વધતો જાય છે, તેમ તેમ જીવ, મુક્તિની. વધુ નજીક સરકતો જાય છે.
અનંત આનંદ અને અસીમ સુખના સ્વામી એવા આત્માને. ઈન્દ્રિયેના વિષચેના ભેગવટા વડે સુખ પહોંચાડવાનો પ્રયત્ન કર એ. ચકવતીને કાણા પૈસા વડે સંતુષ્ટ કરવા જેવી બાલિશ ચેષ્ટા છે.
વિષયે સ્વયં જડ હોવા છતાં ચેતનને આકર્ષે છે, તેનું કારણ અનાદિની ભવવાસના છે. પ્રત્યેક ભવમાં, એ ભવ વાસનાથી, વિષ સુખરૂપ છે, એમ માનીને એની સાથે વર્તાવ કરવામાં આવ્યું છે, કિન્તુ એ એક ભ્રમ છે; એમ શ્રી જિનવચન અને સ્વાનુભવથી સાબિત થાય છે. એ ઉભયનું આલંબન લઈને હવે તે આત્માએ એવા. પ્રકારના પ્રયાસ કરવા જોઈએ કે જેથી તે વિષયેનું આકર્ષણ તેને. સદુધર્મથી–આરાધનાના માર્ગથી–લવલેશ પણ ચલિત કરી શકે નહિ.
ઈનિષ્ઠ જડ વિષયમાં થતી રાગદ્વેષની પ્રવૃત્તિ, એ જ આત્માની. સાથે જડ કર્મના બંધનું મૂળ છે. એ મૂળ ઉપર કુઠારાઘાત થાય. અને બંધના કારણને દિન-પ્રતિદિન શિથિલ બનાવાય, એ પ્રકારને. ઉદ્યમ કરે, એ વિવેકરૂપી રનને પામેલા પુરુષોનું કર્તવ્ય છે. અને એ કર્તવ્યનું પાલન કરવા માટે જડ વિષયે કે તેના ઉપભેગમાં. સહાયક થનાર જડ ઈન્દ્રિયે, બેમાંથી એકેને નાશ કરવાની આવશ્યકતા નથી, કિન્તુ એ વિષયે અને ઈદ્રિયેનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ સમજી લઈ તેમાં રાગદ્વેષની પરિણતિ જ માત્ર ત્યજવા એગ્ય છે.
જે આત્માઓ ઈન્દ્રિયનિગ્રહના અથી છે અને તે દ્વારા થનારા અનુપમ લાભને પ્રાપ્ત કરવાના અભિલાષી છે, તે આત્માઓને એક જ
