________________
વિચારશક્તિ ખીલવવાની ક્રિયા ૩૫૩ આ તે તે ઠેકાણે સામા મનુષ્યમાં જે કાંઈ તમારા કરતાં જુદે જ સદ્દગુણ હોય અથવા તેણે કાંઈ સારું કાર્ય કર્યું હોય તેને વિચાર કરે, એટલે અપ્રિયતા દૂર થશે. કદાચ તમારું મન ચિંતાથી વ્યગ્ર હોય તે તે ઠેકાણે તેચિંતાનું મૂલ કારણ અને તેનાથી જેને ગેરફાયદા થયા હોય તેવા મનુષ્યની સ્થિતિ તમારા મન આગળ સ્થાપન કરે. અથવા આવી ચિતાથી મુક્ત થયેલ મહાવીર્યવાન મહાત્માના વિચારે સ્થાપન કરે, તે ચિંતામાં અવશ્ય ફેરફાર થઈ કાંઈક શાંતિ મળશે.
કદાચ તમને કે શરીરાદિ ઉપર રાગ સ્નેહ થતો હોય તે તે વસ્તુની ઉત્પત્તિનું મૂળ અને તેનું અંતિમ પરિણામ આ બે વિચારે તપાસ તે વિચાર સ્થાપન કરતાં રાગને બદલે વિરાગ થશે.
કદાચ કોઈ અમુક પ્રકારને ખરાબ વિચાર જોરથી મનમાં પ્રવેશ કરવાને દુરાગ્રહ કરતો હોય ત્યારે તેનાથી વિપરીત ભાવના દેખાડનાર એક સૂત્રકે પદ મેઢે કરી રાખવું. અને તે પદ કે સૂત્રનું વારંવાર મનમાં પુનરાવર્તન કરવું (ગણવું) બોલવું. આમ નિરતર કરવાથી થોડા જ દિવસો પછી તે ખરાબ વિચારે બંધ પડશે.
અથવા કેઈમહાત્માની સારામાં સારી સ્થિતિનું ચિત્ર મનમાં ગોઠવી તેમાં લીન રહેવું.
પ્રાત:કાલમાં નિદ્રાનો ત્યાગ કરે કે તરત જ સારામાં સારા વિચારથી મનને પુષ્ટ કરે. જે રીતે તમારે વર્તન કરવાનું હોય તેવીજ શિક્ષા આપે ઉત્તમ શિક્ષાવાળાં પદે કે ભજનો ધીમે ધીમે પઠન કરે પઠન કરતી વખતે મનને તમામ પ્રવાહ પ્રબળતાથી તેમાં વહન કરાવો અથત વિક્ષેપ વિના એકરૂપ તે પદે બેલે. તેનાથી અંત:કરણને દઢ વાસિત કરે. અને ત્યાર પછી બીજી કઈ પણ કામ કરે. આમ કરવાથી દિવસના કોઈ પણ ભાગમાં
જ્યારે તમારું મન કોઈ કામમાં નહિ રોકાયેલું હોય ત્યારે તે એનું પુનરાવર્તન કર્યા કરશે. આમ થવાથી તમે શુભ ભાવનાથી દિવસના મોટા ભાગમાં પણ વાસિત થઈ રહેશે.
વિચારશક્તિ ખીલવવાની ક્રિયા, વિચાર કરવાની ટેવ ન હોવાથી ઘણા માણસ તરફથી આવી ફરીઆદ આવે છે કે અમે સારા વિચાર કરવા બેસીએ છીએ પણ કાંઈ વિચાર આવતા નથી, અથવા ખરાબ વિચારો વગર ડાયા આવી પહુંચે છે.
