Shabdona Shikhar

Author(s): Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust

Page 652

વિનંતી કરવી. ચાતુર્માસ ચોમાસું, ચાર મહિના, ચાર મહિનાનો કાળ. ચતુર પુરુષ: કલાવાળો પુરુષ, હોશિયાર પુરુષ, ચાલાક પુરુષ. | | ચાતુર્માસિક પ્રતિક્રમણ ચોમાસી પ્રતિક્રમણ, કારતક, ફાગણ ચતુર્ગતિ સંસાર નરક, તિર્યંચ આદિ ચાર ગતિવાળો સંસાર. | અને અષાઢ સુદમાં આવતું પ્રતિક્રમણ. ચતુર્વિધતાઃ ચાર પ્રકારો, દાનાદિ ચાર પ્રકારો ધર્મના છે ઇત્યાદિ.| ચાતુર્ય ચતુરાઈ, હોશિયારી, બુદ્ધિમત્તા. ચતુર્વિશતિસ્તવઃ લોગસ્સ, ચોવીસે ભગવન્તોની સ્તુતિ-પ્રાર્થના. | ચામર: પ્રભુજીની બન્ને બાજુ વીંજાતું એક સાધનવિશેષ. ચતુષ્પદ : ચારપગાં પ્રાણી, ગાય, ભેંસ, બકરાં, ઘોડાં વગેરે. ચારણશ્રમણમુનિ : આકાશગામી વિદ્યાવાળા, લબ્ધિવાળા ચત્તારિ: ચાર, અથવા ત્યજયા છે દુશ્મનો જેણે એવા પ્રભુ. મહા-મુનિઓ. ચત્તારિ મંગલાણિ : અરિહંત, સિદ્ધાદિ ચાર પ્રકારનાં ચારિત્રાચાર : ઇન્દ્રિયો, વિષયો અને કષાયોના વિજયવાળું મંગલ છે. પ્રશંસનીય ત્યાગી જીવન, પાંચ સમિતિ આદિવાળું. ચત્તારિ લોગુત્તમાઃ અરિહંત, સિદ્ધ, સાધુ અને કેવલી ભગવંતે | ચારિસંજીવનીચારનો ન્યાય: ઘાસ ચરાવતાં ચરાવતાં અનાયાસે બતાવેલ ધર્મ, આ ચાર સર્વ લોકમાં ઉત્તમોત્તમ છે. સંજીવની નામની ઔષધિ ચરી જવાથી બળદ પુરુષ થયો તેમ. ચત્તારિશરણાણિઃ અરિહંતાદિ ચાર વસ્તુઓનું શરણ હોજો. ચાલાક પુરુષઃ હોશિયાર, ઇશારાથી સમજી જનાર, થોડાથી ચન્દ્રની પંક્તિ : છાસઠ છાસઠ ચંદ્રોની (અને સૂર્યોની) પંક્ત | જ સમજે તે. જંબુદ્વીપના મેરુપર્વતને પ્રદક્ષિણા આપે છે. ચિત્ર-વિચિત્ર જુદીજુદી જાતનું, અનેક પ્રકારનું, રંગબેરંગી. ચંદ્રપ્રભુસ્વામીઃ ભરતક્ષેત્રની ચોવીશીમાં આઠમા પ્રભુ. ચિત્રામણઃ ભીંતોમાં ચીતરેલાં ચિત્રો, વિવિધ ભાવદર્શક ચિત્રો. ચપળ : જેનું શરીર તરત ફરી શકે છે તે, હોશિયાર, | ચિન્તાતુર : ચિંતાથી ભરપૂર, ચિંતાવાળું, ચિંતાયુક્ત. ચાલાકીવાળો, તરત સરકી જાય તેવો. ચીકણાં કર્મો : તીવ્રરસવાળાં, ભારે કર્મો, અવશ્ય ભોગવવા ચબરાક: ચાલાક, હોશિયાર, થોડામાં ઘણું સમજે તે. યોગ્ય. ચમત્કારિક પ્રયોગ: બુદ્ધિમાં ન બેસે તેવો દૈવિક પ્રયોગ. ચેતનવંતા ચૈતન્ય જેનામાં છે તે, ચેતનાવાળા, જ્ઞાનયુક્ત. ચમરી ગાય : વિશિષ્ટ ગાય, જેના શરીરના વાળની ચામર | ચેતનાઃ ચૈતન્ય, જ્ઞાન, સમજણ, બુદ્ધિમત્તા. બને છે તે. ચૈત્યઃ મન્દિર, મૂર્તિ, જ્ઞાન, જ્ઞાનનું સ્થાન. અમરેન્દ્ર : ભવનપતિ નિકાયના અસુરકુમારનો દક્ષિણેન્દ્ર. | ચૈત્યવંદનઃ મૂર્તિમંદિરને ભાવથી નમસ્કાર કરવા અથવા જ્ઞાન ચમરેન્દ્રનો ઉત્પાતઃ દશ અચ્છેરાંમાંનું એક અચ્છેરું, સૌધર્મેન્દ્રને | અને જ્ઞાનનાં સાધનોને ભક્તિથી નમસ્કાર કરવા તે. પોતાની ઉપર બેઠેલો જોઈ ઉઠાવવા ચમરેન્દ્રનું ઊર્ધ્વલોકમાં જવું, | ચૈત્યસ્તવ : કોઈ વિવક્ષિત એક અથવા વૈલોક્યવર્તી સર્વ જે ન બનવું જોઈએ પણ બન્યું. પ્રતિમાજી આદિને આશ્રયી કરાતું સ્તવન, અરિહંત ચરણકમલઃ અતિશય કોમળ હોવાથી પગ એ જ જાણે કમળ | ચેઇયાણસૂત્ર. હોય. ચિત્યાલયઃ જિનાલય, જિનેશ્વર પ્રભુની પ્રતિમાવાળું મંદિર, ચરણકમલસેવાઃ હે પ્રભુ ! તમારાં ચરણોરૂપી કમલોની સેવા. | ચોમાસી ચૌદશઃ કારતક, ફાગણ અને અષાઢ સુદ 14. ચરણદેહઃ તે જ ભાવે મોક્ષે જનારા, છેલ્લા શરીરવાળા, તદ્દભવ | ચોમાસી પ્રતિક્રમણ : કારતક, ફાગણ અને અષાઢ સુદ ૧૪ના મોક્ષગામી, જેને હવે જન્મ-મરણ નથી તે. કરાતું પ્રતિક્રમણ કે જેમાં ૨૦લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ગ આદિ આવે ચરમશરીરી : તે જ ભવે મોક્ષે જનારા, છેલ્લા શરીરવાળા, છે તે. તદ્દભવ મોક્ષગામી, જેને હવ જન્મમરણ નથી તે. ચૌર્યાસી લાખ યોનિઃ જીવોને ઉત્પન્ન થવાનાં વર્ણ, ગંધ, રસ, ચરમાવર્તી : જેને હવે ફક્ત એક પુગલપરાવર્ત જ સંસાર બાકી| સ્પર્શની ભિન્નતાના કારણે જુદાં જુદાં સ્થાનો. છે એવા જીવો, છેલ્લા પુ. ૫.માં પ્રવેશેલા. ચૌમુખ પ્રતિમા ચારે દિશામાં છે મુખ જેનું એવી પ્રભુપ્રતિમા. ચર્મચક્ષુ: ચામડીની બનેલી આંખ, શરીરસંબંધી જે પૌગલિક ચ્યવનકલ્યાણક તીર્થંકર પ્રભુ પૂર્વભવથી ચ્યવીને માતાની આંખ. કુક્ષિમાં પધારે તે, જગતના કલ્યાણને કરનારો પ્રસંગ. ચર્યાપરિષહ: સાધુસંતોએ નવકલ્પી વિહાર કરવો, પરંતુ ખાસ ચુત થયેલઃ દેવલોકથી વેલ, પડેલ, ઉપરથી નીચે આવેલ. અનિવાર્ય કારણ વિના એક સ્થાને સ્થિર ન રહેવું. ટ્યુતવનઃ આંબાઓનું વન, ગિરનારમાં આવેલ સહસ્ત્રાપ્ર-વન. ચક્ષર્ગોચર : આંખે દેખી શકાય તેવું, દૃષ્ટિગોચરને યોગ્ય.