Shabdona Shikhar

Author(s): Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust

Page 687

ભાંગા થાય તે. સંક્ષિપ્ત રચનાઃ અતિશય ટૂંકાણમાં શાસ્ત્રો બનાવવાં તે. સંયોગિક ભાવ: બે-ત્રણ ભાવોનું ભેગું હોવું. સંક્ષેપઃ ટૂંકાવવું, નાનું કરવું. સંયોજનાકષાય : અનંતા સંસારને વધારે તેવો કષાય, | સંજ્ઞા સમજણ, ચેતના, જ્ઞાન, આહારાદિ સંજ્ઞા તથા ક્રોધાદિ અનંતાનુબંધી. સંજ્ઞા તથા હેતુવાદોપદેશિકી આદિ સંજ્ઞા. સંરંભઃ પાપ કરવાની ઇચ્છા, ખોટું કરવાની મનોવૃત્તિ. સંજ્ઞા પ્રકરણ : વ્યાકરણમાં સ્વર-વ્યંજન; ઘોષ-અઘોષ; ઘટ્રસંરક્ષણઃ ચારે બાજુની સુંદર-સારું રક્ષણ તે, વસ્તુની સાચવણી. અઘુટુ આદિ સંજ્ઞાઓનું પ્રકરણ. સંરક્ષણાનુબંધી: સ્ત્રી અને ધનને સાચવવાની અતિશય મૂછ- | સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય: દીર્ઘકાલિકી સંજ્ઞાવાળા પંચેન્દ્રિય જીવો. મમતા-રૌદ્રધ્યાનનો ચોથો ભેદ. સકલકુશલવલ્લીઃ આત્માનાં સર્વ કલ્યાણોરૂપી વેલડી. સંલાપ : વારંવાર બોલાવવું તે, “આલાવે લાવે”. સકલતીર્થ વંદું (કરોડ) : શત્રુંજય-ગિરનાર આદિ સમસ્ત સંલીનતા શરીરને સંકોચી રાખવું, ઇન્દ્રિયોને કાબૂમાં રાખવી, | તીર્થોને હું બે હાથ જોડીને ભાવથી વંદના કરું છું. મનને વિષય-કષાયથી દૂર રાખવું તે. સકલ સંઘ: સાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાવિકારૂપ સમસ્ત શ્રીસંઘ. કરવી: ઇચ્છાઓને સંકોચવી, ટંકાવવી. ધારેલાં વ્રતોમાં | સકલાદેશઃ સર્વનયોને સાથે રાખીને વસ્તુનું સ્વરૂપ સમજાવવું લીધેલી છૂટાછૂટને પણ ટૂંકાવેલી. અર્થાતુ પ્રમાણથી જણાતું વસ્તુનું સ્વરૂપ, સંવચ્છરી પ્રતિઃ બાર મહિને કરાતું પ્રતિક્રમણ, વાર્ષિક સકષાયી જીવ કષાયવાળો જીવ, એથી દસ ગુણસ્થાનક સુધીના પ્રતિક્રમણ, પજુસણમાં છેલ્લે દિવસે કરાતું પ્રતિક્રમણ. જીવો, કષાયયુક્ત જીવ કર્મોમાં સ્થિતિ- રસ બાંધે છે. સંવરતત્ત્વઃ આવતાં કર્મોને રોકવાં, પાંચ સમિતિ, ત્રણ ગુપ્તિ | સબંધક: જે આત્માઓને મોહનીય કર્મની 70 કોડાકોડી આદિ 57 પ્રતિભેદો, આશ્રવવિરોધી જે તત્ત્વ. સાગરોપમની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ હવે ફક્ત એક જ વાર બાંધવાની સંવાસાનુમતિ પોતાના પરિવાર અને ધનાદિ ઉપર મમતાપાત્ર છે | છે તે. હોય છે, તેની વાત કરે નહીં, સાંભળે નહીં, પરંતુ મમતામાત્ર | સખીવૃંદ સમેત - સાહેલીઓના સમૂહની સાથે (પંચકલ્યાણકની જ હોય તે. પૂજામાં). સંવેગપરિણામ : મોક્ષતત્ત્વની અતિશય રુચિ-પ્રીતિવાળો | સગપણ સગાઈ, સંબંધ, સાંસારિક પરસ્પર સંબંધ (અવર ન પરિણામ. સગપણ કોઈ). સંવેધભાંગા બંધ-ઉદય અને સત્તાની સાથે વિચારણા કરવી તે, | સઘનપણે પરસ્પર અંદર ક્યાંય પણ પોલાણ ન હોય તેવું. કેટલી કર્મપ્રકૃતિઓ બંધાતે છતે કેટલી ઉદયમાં હોય અને કેટલી | સચિત્ત પરિહારી જીવવાળી સચિત્ત વસ્તુઓનો ત્યાગ કરનાર. સત્તામાં હોય? તેની વિચારણા કરવી તે. સચેલક મુનિઃ વસ્ત્રવાળા મુનિ - શ્વેતાંબર મુનિ. સંસાર : જન્મ-મરણવાળું, કમવસ્થાવાળું જે સ્થાન છે. સજાગ રહેવુંઃ જાગૃત રહેવું, પ્રમાદ ન કરવો, આળસુ ન થવું, સંસારચક્ર: જન્મમરણનું પરિભ્રમણ, સંસારની રખડપટ્ટી. | દોષ ન લાગે તેની પૂર્ણપણે કાળજી રાખવી. સંસારસાગર : સંસારરૂપી દરિયો, જન્મમરણમય સંસારરૂપ | સજ્જન પુરુષ : સારો માણસ, ગુણિયલ માણસ, ન્યાયસાગર. નીતિસંપન્ન. સંસારાભિનંદી સંસારના સુખમાં જ અતિશય આનંદ માનનાર.. સઝાય કરું: હે ગુરુજી ! હું સ્વાધ્યાય કરું ! સંસિદ્ધિ થવીઃ સમ્યગ પ્રકારે વસ્તુની સિદ્ધિ થવી, વસ્તની પ્રાપ્તિ. | સઝાય સંદિસાહ: હે ગુરુજી ! મને સ્વાધ્યા સંસ્તારોપક્રમણ સંથારાનું પાથરવું, ભૂમિને જોયા વિના કે પૂંજ્યા | આપો ! પ્રમાર્યા વિના સંથારો પાથરવો તે ૧૧મા વ્રતના અતિચાર. સત્ઃ ઉત્પાદ-વ્યય અને ધ્રુવધર્મવાળો પદાર્થ, વસ્તુ, ચીજ, સંસ્થાન : શરીરનો આકાર, રચના, સમચતુરગ્નાદિ છ| વસ્તુરૂપે હોવું. પ્રકારનાં છે. સત્તાઃ હોવું, વિદ્યમાનતા, અસ્તિત્વ, આત્માની સાથે કર્મોની સંસ્થાનવિચય (ધર્મસ્થાન): ચૌદ રાજલોકમય સંસારમાં રહેલાં | વિદ્યમાનતા તે, કર્મોની સત્તા. છએ દ્રવ્યોનો વિચાર તે, ધર્મધ્યાનના 4 ભેદોમાંનો 1 ભેદ. | સત્તાગતકર્મ : બાંધ્યા પછી ભોગવાય નહીં ત્યાં સુધી સત્તામાં સંહારવિસર્ગ સંકોચ અને વિસ્તાર, આત્માના પ્રદેશો દીપકની | રહેલાં કર્મો. જ્યોતની જેમ સંકોચાય પણ છે અને વિસ્તૃત પણ થાય છે. સત્તાગત પર્યાય : જે પર્યાયો થઈ ચૂક્યા છે અને જે પર્યાયો 56