Shabdona Shikhar

Author(s): Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust

Page 678

અંતર્મુહૂર્તે અનંત અનંત ભાગ કરીને હણવો, ઓછો કરવો, | કરવી. મંદરસ કરવો તે. રાધાવેધ કરવો : તેલના કડાયામાં નીચે દૃષ્ટિ રાખી ઉપર ચારે રસત્યાગઃ છ પ્રકારના બાહ્ય તપમાંનો એક તપ, ખાવા લાયક | બાજુ ફરતી પૂતળીઓની વચ્ચેથી ઉપરની પૂતળી-(રાધા)ની પદાર્થોમાં જે વિશિષ્ટ રસવાળી વસ્તુ હોય, તેનો ત્યાગ. આંખ વીંધવી. રસબંધઃ કર્મોની તીવ્રમંદતા, ફળ આપવા માટેની શક્તિવિશેષ. | રામનવમી શ્રી રામચંદ્રજીનો જન્મદિવસ, ચૈત્ર સુદ નોમ. ચઉઠાણીયો, ત્રણઠાણીયો, બેઠાણીયો અને એકઠાણીયો રસ રાશિઅભ્યાસ: કોઈપણ વિવણિત સંખ્યાને તે જ સંખ્યા તેટલી બાંધવો. વાર લખી પરસ્પર ગુણાકાર કરવાથી જે રકમ આવે છે, જેમકે રસલામ્પત્ય: રસની લોલુપતા, શૃંગારાદિ રસોમાં અંજાઈ જવું. 4444444 = 256, પપ૪૫૪૫૮૫ = 3125 વગેરે. રસવર્ધક રચનાઃ વાંચતાં વાંચતાં રસ વધે જ, છોડવાનું મન ન | રાષ્ટ્રસેવા રાજ્યની સેવા કરવી, રાજ્યના કાયદાઓનું પાલન થાય તેવી રચના. કરાવવું. રહસ્યાભ્યાખ્યાન કોઈએ આપણા ઉપર વિશ્વાસ રાખી પોતાની | રાસભઃ ગધેડો, (ગધેડાના જેવી ચાલ તે અશુભવિહાયોગતિ) ગુપ્ત વાતો એકાન્તમાં આપણને કહી હોય તેને ખુલ્લી કરવી, | રિઝા નારકી સાત નારકીમાંની પાંચમી નારકી. બીજા વ્રતના પાંચ અતિચારોમાંનો 1 અતિચાર. રુચિ: પ્રીતિ, વિશ્વાસ, શ્રદ્ધા, પ્રેમ, ધર્મરુચિ, ધર્મનો પ્રેમ. રાઈઅપ્રતિક્રમણ રાત્રિમાં લાગેલા દોષોની ક્ષમાયાચના કરવા રુધિરઃ લોહી, શરીરમાં પરિભ્રમણ કરતી લાલ રંગની ધાતુ. માટે પ્રભાતે કરાતું રાઈઅ પ્રતિક્રમણ. રુધિર-આમિષ: લોહી અને માંસ, શરીરગત ધાતુઓ. રાઈસી પ્રતિક્રમણ H સ્થાનકવાસી સંપ્રદાયમાં આ સવારના રૂઢિચુસ્ત : પ્રાચીનકાળથી ચાલી આવતી અજ્ઞાનપ્રથાઓનો પ્રતિક્રમણને જ રાઈસી પ્રતિક્રમણ કહેવાય છે. આગ્રહી. રાગ સ્નેહ, પ્રેમ, કંઠનો અવાજ. રૂચકદ્દીપ તિચ્છલોકમાં નંદીશ્વર પછી આવેલો દ્વીપ કે જેમાં રાગી સ્નેહવાળો, પ્રેમવાળો, આસક્ત મનુષ્યાદિ. ચારે દિશામાં ચાર પર્વતો ઉપર શાશ્વત ચાર મંદિરો છે. રાજ: અસંખ્યાત યોજન એટલે એક રાજ, તિચ્છલોકમાં રૂચક પ્રદેશ : લોકાકાશના અતિ-મધ્યભાગે સમભૂતલાના 8 સ્વયંભૂ-રમણસમુદ્રના પૂર્વછેડાથી પશ્ચિમ-છેડા સુધીની લંબાઈ આકાશપ્રદેશો, અથવા આત્માના અસંખ્ય પ્રદેશો પૈકી અતિશય અથવા ઉત્તર-દક્ષિણની પહોળાઈ તે 1 રાજ. મધ્યભાગવર્તી 8 આત્મપ્રદેશો. (ચૌદ) રાજલોકઃ ચૌદ રાજની ઊંચાઈવાળો, ધર્માસ્તિકાયાદિ | રૂપાતીતાવસ્થાઃ પરમાત્માની શરીર અને રૂપ વિનાની મુક્તગત દ્રવ્યોવાળો, નીચે 7 રાજ આદિ પહોળાઈવાળો આ લોક. | જે સિદ્ધ અવસ્થા છે, તેની ભાવના ભાવવી. રાજા અને રંકઃ સુખી અને દુઃખી, ધનવાન અને નિર્ધન, તવંગર | રૂપાનુપાતઃ દશમા વ્રતનો એક અતિચાર, નિયમરૂપે કરાયેલી અને ગરીબ. ભૂમિ બહાર ઊભેલા પુરુષને આકર્ષવા મુખાદિ દેખાડવાં. રાજ્યપિંડ: રાજાના ઘરનો આહાર તે રાજયપિંડ, સાધુ- | રૂપાન્તર H કોઈપણ વસ્તુનું પરિવર્તન થવું તે, એક રૂપમાંથી સાધ્વીજીને આ આહાપ લેવો કલ્પતો નથી. બીજા રૂપમાં જવું તે. રાજ્યવિરુદ્ધ ગમનઃ રાજ્યના જે કાયદા-કાનૂન હોય, તેનાથી રૂપી દ્રવ્યઃ વર્ણ-ગંધ-રસ-સ્પર્શવાળું દ્રવ્ય, પુગલાસ્તિકાય. ઊલટું આચરણ કરવું તે, રાજ્યની મર્યાદાનું ઉલ્લંઘન, ત્રીજા | રૂપી-રૂપવાનઃ વર્ણ-ગંધ-રસ અને સ્પર્શવાળું, અર્થાત્ રૂપી. વ્રતનો અતિચાર. રેતીની રેખા : નદીની સૂકી રેતીમાં કરેલી પંક્તિ, તેના જેવા રાત્રિજાગરણ : કલ્પસૂત્રાદિ મહાગ્રંથોને બહુમાનપૂર્વક ઘેર | પ્રત્યા, કષાય. લાવી, સગાંસ્નેહી-સંબંધીઓને બોલાવી રાત્રે ભક્તિ-પ્રભાવના | રોમરાજી શરીરમાં રહેલાં રૂંવાટાંઓની પંક્તિ, રોમનો સમૂહ. લગ્નપ્રથાઃ વિવાહની રીતભાત, અવસર્પિણીમાં ઋષભદેવ- લઘુ આગાર : નાની છૂટછાટ, કાયોત્સર્ગમાં જે સ્થાને પ્રભુથી શરૂ થયેલી આ પ્રથા. કાઉસ્સગ્નમાં ઊભા હોઈએ તે સ્થાન તજયા વિના સેવવી પડતી લઘુ અક્ષર : જે વ્યંજનો સ્વર સાથે હોય તે, જોડા અક્ષર ન| છૂટ. જેમકે અન્નત્થ સૂત્રમાં કહેલા ઉસિસએણે આદિ 12 આગાર. હોય તે. | લઘુ દીક્ષા : પ્રથમ અને ચરમ તીર્થકર ભગવન્તોના શાસનમાં 47