________________
ગુમાવેલો મનુષ્યભવ ફરીથી પ્રાપ્તથતો નથી. એ રીતે મનુષ્ય ભવ અતિ દુર્લભ છે.
(૨) પાશક :
એકદા ચાણાક્ષે ચંદ્રગુપ્ત રાજાનો ભંડાર ભરવા માટે દેવાધિષ્ઠિત પાસા બનાવ્યા. તે પાસાથી જે કોઇ જીતે તેને સોનામહોરનો ભરેલો થાળ મળે અને હારે તો તે માત્ર એક જ સોનામહોર આપે. આ રમતમાં જીતવું દુર્લભ છે, કેમ કે સામે દેવાધિષ્ઠિત પાસાએ રમનાર છે; તેમ મનુષ્યભવ પણ ફરીને પ્રાપ્ત થવો દુર્લભ છે.
(૩) ધાન્ય :
આખા ભરતખંડમાં સુકાળ વખતે ઘણા પાકેલા દરેક જાતના ધાન્યોનો એક મોટો ઢગલો કરી તેમાં એક મુઠી સરસવના દાણા નાંખી તેને ભેળસેળ કરે. પછી એક અતિ વૃદ્ધા ડોશી સુપડું લઇ તે દરેક ધાન્ય જુદાં પાડી સરસવની મુઠી જુદા પાડવા ધારે તો તે બની શકે ? ન જ બને; એ કાર્યની જેમ મનુષ્યભવ દુર્લભ છે.
(૪) દ્યૂત :
એક રાજાનો કુમા૨ યુવાવસ્થા પામ્યો ત્યારે તેણે વિચાર કર્યો કે - ‘મારા પિતાને મારી નાંખીને હું હમણાં જ રાજ્ય ભોગવતો થાઉં.' આ તેનો દુષ્ટ વિચાર રાજાના જાણવામાં આવતાં તેણે યુક્તિ કરવા માટે કુમારને બોલાવી કહ્યું કે - ‘આપણા કુળમાં એવી રીતિ છે કે જે કુમારને પિતા છતાં રાજ્ય ભોગવવાની ઇચ્છા થાય તેણે આ આપણી સભામાં એકસોને આઠ હાંસવાળા એકસોને આઠ થાંભલા છે, તેમાં એક સાથે ઉપરાઉપરી એકસો આઠ દાવ વડે એક થાંભલાની એક હાંસ જીતે, એ રીતે સતત એકસોને આઠ દાવ વડે એક એક હાંસ જીતી અનુક્રમે એકસોને આઠ હાંસ જીતે ત્યારે એક સ્તંભ જીતાય, એ રીતે અનુક્રમે સર્વ થાંભલાની સર્વ હાંસો જીતવી જોઇએ. તેમાં વચ્ચે કોઇપણ દાવ ખાલી જાય તો જીતેલા બધા દાવ નિષ્ફળ જાય, પાછું ફરીથી પહેલા થાંભલાની પહેલી હાંસથી જીતવાનું શરૂ કરવું જોઇએ. આ રીતે એકસોને આઠે થાંભલા જીતે તો તેને રાજ્ય
રત્નસંચય ૦ ૮૦
