________________
અર્થ: સામાન્ય માણસ ૧, અજ્ઞાન તપસ્વી ૨, લિંગધારી ૩, અગીતાર્થ ૪, શ્રેણિકાદિક સમકિતી જીવો ૫, પાંચ અનુત્તરવાસી દેવ ૬, સંવેગ-પાક્ષિક ૭ અને યતિ ૮ - તેમાંથી પહેલા ચાર મિથ્યાદષ્ટિ છે, તેઓ સંસારમાં પરિભ્રમણ કરનારા છે. બીજા ચાર સમકિતદષ્ટિ છે, તેઓ મોક્ષમાર્ગને યોગ્ય છે-મોક્ષે જનારા છે. (૧૭૦-૧૭૧)
વિરતિના સ્વરૂપને જાણે, વિરતિ અંગીકાર કરે ને વિરતિ પાળે; તેમજ ન જાણે, ન આદરે ને ન પાળે - એ છ પ્રકારના ત્રિકસંયોગી આઠ ભાંગા થાય છે તે નીચે પ્રમાણે : (૧) ન જાણે, ન આદરે, ન પાળે તે સામાન્ય મિથ્યાદષ્ટિ જાણવા. (૨) ન જાણે, ન આદરે, પણ પાળે તે અજ્ઞાન તપસ્વી જાણવા. તેઓ
સમ્ય જ્ઞાનરહિત હોવાથી જાણી કે આદરી શકતા નથી. (૩) ન જાણે, આદરે, ન પાળે તે પાર્થસ્થાદિ દ્રવ્યલિંગી જાણવા. તેઓ
વ્રત ગ્રહણ કરે છે પણ પાળતા નથી. (૪) ન જાણે, આદરે ને પાળે તે સમ્યગુ જ્ઞાન વિનાના મિથ્યાત્વી,
અભવી તેમજ અગીતાર્થ જાણવા.
આ ચારે ભાંગાવાળા સમ્યગુજ્ઞાન વિનાના હોવાથી મિથ્યાદષ્ટિ છે. (૫) જાણે, ન આદરે, ન પાળે. તે શ્રેણિક કૃષ્ણાદિ ધર્મના સભ્ય
સ્વરૂપને જાણતાં છતાં અવરિતિના તીવ્ર ઉદયથી આદરી શકતા
નથી અને પાળતા પણ નથી. (૬) જાણે, આદરે નહીં, પણ પાળે તે અનુત્તર વિમાનના દેવો સમજવા.
તેઓ ધર્મના સમ્યમ્ સ્વરૂપને જાણે, પણ અવિરતિના ઉદયથી
આદરે નહીં પરંતુ પાળે ખરા. (૭) જાણે, આદરે, પણ પાળે નહીં તે ધર્મના સમ્યમ્ સ્વરૂપને જાણે,
આદરે અને પાળી શકે નહીં. તેઓ પશ્ચાત્તાપ કર્યા કરે અને વેશ છોડીને સંવિજ્ઞપક્ષીપણે વર્તે.
રત્નસંચય - ૯૯
