________________
(૧૦૪) ઉસૂત્રરૂપ
અસત્ય બોલવાનું ફળ इक्केण दुब्भासिएण, मरीइओ दुक्खसायरं पत्तो । भमिओ कोडाकोडी, सागरसिरिणामधिज्जाणं ॥ १६१ ॥
અર્થ એક જ દુર્ભાષિતવડે એટલે “હે કપિલ ! તે જિનેશ્વરના માર્ગમાં પણ ધર્મ છે અને મારા માર્ગમાં પણ ધર્મ છે.” એવા એક જ અસત્ય (ઉસૂત્ર) ભાષણ વડે મરીચિ દુઃખસાગરને પામ્યો, અને કોટાકોટિ સાગરોપમ સુધી સંસારમાં ભટક્યો. (આ મરીચિ મહાવીર સ્વામીનો જીવ સમજવો.) (૧૬૧)
(૧૦૫) સત્યનું માહાભ્ય जइ न सकसि काउं, सम्मं अइदुक्करं तवचरणं । तो सच्चं भासिज्जा, जह भणियं वीयराएहि ॥ १६२ ॥
અર્થ : હે જીવ ! જો તું અત્યંત દુષ્કર એવા તપ અને ચારિત્રને અથવા તપના આચરણને સમ્યક પ્રકારે કરવાને શક્તિમાન ન હો તો જે પ્રમાણે જિનેંદ્રોએ કહ્યું છે તે પ્રમાણે તું એક સત્ય વચન જ બોલ. (સત્ય વચન જ સર્વ ધર્મમાં અગ્રેસર છે, એટલે એકલા સત્યથી પણ તારી કાર્યસિદ્ધિ થશે, કેમ કે સત્યમાં સમકિતનો પણ સમાવેશ છે.) (૧૨)
(૧૦૬) ગીતાર્થ કેવું વચન ન બોલે जेण परो दुभिज्जइ, पाणिवहो जेण होइ भणिएणं । अप्पा पडइ किलेसे, न हु तं जपंति गीयत्था ॥ १६३ ॥
અર્થ : જે વચન બોલવાથી બીજો પ્રાણી દુઃખી થાય, તથા જે વચન બોલવાથી પ્રાણીનો વધ થાય અને પોતાનો આત્મા કલેશમાં પડે – તેવું વચન ગીતાર્થો બોલે નહીં. (૧૬૩) (ગીતાર્થ માટે આવાં વચન બોલવાનો સંભવ હોતો નથી.)
રત્નસંચય - ૬
