Ratna Sanchay Granth

Author(s): Jethalal Haribhai Shastri, Kunvarji Anandji Shravak
Publisher: Kutchhi Oshwal Dasha Jain Mahajan

Page 192

(૧૫) तत्थ कलत्ति कलाया, हुंति मसूरा भिलिंग चणगाणो। पलिमंथ वट्टचणगा, बितीना कालचणग त्ति ॥४१२॥ सेसे पसिद्धभेया, इत्तो अयसि कुसुंभ कंगूणं । कोद्दव बरट्ट रालय, कुदुसग सरिसवाणं च ॥ ४१३॥ सणमूल बीयगाइण, वावि उक्कोस सत्त वरिसाइं । तेण परं पमिलाई, जोणी वण्णाइहीणा य ॥ ४१४ ॥ विद्धंसइ णंतरए, एवं बीयं अबीयमवि हुज्जा। तेण परं जोणीए, बुच्छेदे आवि पन्नत्ते ॥ ४१५ ॥ सत्तम उद्देसाओ, पण्णत्तीए सयस्स छहस्स । धण्णाण उ पमाणं, उद्धरियं समरणठाए ॥ ४१६ ॥
હે ગતમ! તે (ઉપલી ગાથામાં કહેલા) ધાન્યમાં નિભાવ (ઉત્પન્ન થવાને સ્વભાવ) જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત અને ઉત્કૃષ્ટથી ત્રણ વર્ષ સુધી રહે છે. બીજાં ધાન્યની પણ જઘન્ય સ્થિતિ અંતમુર્તની કહી છે. ૧૦ કલ-કલાય (ખરસાણી), તલ, કળથી, ચળા, મસૂર,મગ, અડદ, વાલ, તુવેર, તથા પલિમંથ વિગેરેની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ પાંચ વર્ષની કહી છે. ૪૧૧, અહીં કલ એટલે કલાય નામનું ધાન્ય, મસૂર એટલે ભિલંગ ચણાની દાળ, પલિમથ એટલે વાટલા ચણું (વટાણા), અને બિતિના એટલે કાળા ચણ, ૪૧૨, બીજ ધાન્યનાં ભેદ-નામે પ્રસિદ્ધ છે. હવે અળસી, કુસું (કરકી), કાંગ, કેદરા, બંટી, રાલ, કેદુરાગ, સરસવ,૪૧૩ સણના બીજ, મૂળાના બીજ, ઈત્યાદિકની ઉત્કૃષ્ટ સાત વર્ષની સ્થિતિ છે, ત્યારપછી તેની યોનિ કરમાઈ જાય છે, અને તેના વર્ણાદિક (વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શી હાનિને પામે છે. ૪૧૪. ત્યારપછી તરત જ તે (નિ) વિધ્વંસ-વિનાશ પામે છે તેથી બીજ પણ અબીજ થઈ