________________
- તે સત્ય દેવ, ગુરૂ અને ધર્મ ઉપરની શ્રદ્ધાવડે સમકિત પ્રાપ્ત થાય છે તે પાંચ પ્રકારનું છે–વેદક, ક્ષાયિક ૨, પરામિક ૩, રચક ૪ અને મિશ્ર એટલે શ્રાપથમિક ૫ એ સમકિત શેષ જીવોને બહેળે ભાગે હોય છે. ૪૮૭.
પાંચ પ્રકારના સમકિતનું સ્વરૂપ, ૧ વેદ-તે ક્ષોપશમ સમકિતનો છેલ્લે સમતિ મેહની દિવાને સમય-જેને બીજે સમયે ક્ષાયિક સમકિત થાય છે તે
૨ ક્ષાયિક દર્શન સપ્તકને જેણે સર્વથા ક્ષય કરેલ છે તેને થાય છે તે આ સમક્તિ પ્રાપ્ત થયા પછી જતું નથી,
૩ પશમિક-તે અનાદિ મિથ્યાવીને ત્રણ કરણ કરવા વડે અંતર કરણને પ્રથમ સમયે મિથ્યાત્વના પુદગળે વિપાકથી કે પ્રદેશથી દવાના ન હોય ત્યારે થાય છે. તે આની સ્થિતિ અંતની હોય છે. તે ક્ષાયિક સમકિતની વાનકી જેવું છે. ઉપશમ શ્રેણિના પ્રારંભમાં પણ આ સમકિત થાય છે,
૪ રોચક કહ્યું છે તે સાસ્વાદન સંભવે છે, કારણ કે રોચક નામને ભેદ કારક, રેચકને દીપક-એમાં આવે છે, પણ તે રેચક તે ક્ષાપશમ કે ક્ષાયિકારૂપ સંભવે છે. સાસ્વાદન ભાવ ઉપશમ સમકિતથી પડતો જીવ ઉત્કૃષ્ટ છ આવળી જેટલા વખત સુધી પામે છે અને પછી મિથ્યાત્વે જાય છે,
૫ ક્ષાયોપથમિક–પ્રાયે ઘણા સમકિતી જીવેને આ સમકિત જ હોય છે. તે સમકિતમાં સમતિ મેહનીને ઉદય હોય છે. મિથ્યાત્વ મેહની સમયે સમયે ક્ષય કરે છે અને ઉદય આવે તેને ઉપશમ કરે છે. એવી રીતે અહીં મિશ્રભાવ હેવાથી તે મિશ્ર પણ કહેવાય છે, પરંતુ આ મિશ્રમેહનીને ઉદયવાળું મિશ્ર સમજવું નહીં. આ સમકિતની સ્થિતિ ૬૬ સાગરેપમ ઝાઝેરી હેય છે, ત્યારપછી તે જીવ ક્ષાયિક સમકિત પામે છે અથવા 'મિથ્યા જાય છે,
