________________
૯૧
૨. પરિસહ સહનઃ સમતાભાવથી જે સહન કરે તે જ વિનય કરી શકે છે. ગુરૂમહારાજના - કડવા શબ્દો પણ પ્રેમથી સહન કરવા જોઈએ. હસતાં કષ્ટો સહન કરવાં જોઈએ તે માટે જ્ઞાન અધ્યયન છે.
૩. જ્ઞાનાધ્યયન : મનુષ્યજન્મમાં જ્ઞાન-શ્રુતશ્રવણ અતિદુર્લભ છે. માથુત્ત, સુફ, સદ્ધા, સંગમંદ વિવુિં. કષ્ટની સામે જો આર્તધ્યાન આવી ગયું, દીનતા આવી ગઈ તો સાધુજીવન હારી જવાશે.
૪. મનુષ્ય જીવનની ક્ષણભંગુરતા પાંદડા ઉપર પડેલું ઝાકળનું બિંદુ જેમ પવન આવતાં નષ્ટ થાય તેમ કાળરાજાની ઝાપટ આવતાં જીવન સમાપ્ત થઈ જાય તેવું આ જીવન ક્ષણભંગુર છે. અનેકોને આ રીતે મરતાં જોઈને જીવનનો વિચાર કરવો જોઈએ. (સમય ગોયમ મા પમાયએ) કાલે હું ધર્મ કરીશ, પણ આ કાળ જીવને ઊઠાડીને લઈ જશે.
૫. મૃત્યુને બગાડનાર તત્ત્વ અને સુધારનાર તત્ત્વ:
જયાં સુધી મૃત્યુ આવે નહિ ત્યાં સુધી, મૃત્યુને સુધારનાર પ્રવૃત્તિ કરવાથી મૃત્યુ સુધરે અને તે માટે જીવન સારૂં જીવો.
૬. જીવનને બગાડનાર બે તત્ત્વ, અજ્ઞાન અને અસદાચારઃ
આત્મા, પરલોક અને પરમાત્માનો બરાબર વિચાર કરવાથી, તેમજ સમ્યગજ્ઞાનથી અને સદાચારથી જીવન સુધરે છે. અને એ માટે ખાસ જ્ઞાન મેળવવું જોઈએ. હિતકર શું? અહિતકર શું? આ જણાય છે.
૭. ગાય અને વાછરડાનું દૃષ્ટાંત... એક અધ્યયન : જે સારકખાયા સે તયકખાયા, જે તયકમાયા સે સારકખાયા
જે માલ ખાય છે, તે માર ખાય છે, લાડવા, ભજીયાં ખાય. તે પણ માલ ખાવાથી જે બચે તે 'માર ન ખાય. જે સંસારનાં સુખો ભોગવે છે, તે પાપના ઉદયે કેવા કર્મો ભોગવે તે આ અધ્યયનમાં
બતાવે છે. માટે મનુષ્યજીવન ભોગ માટે નથી પણ ત્યાગ માટે છે. જે સ્વેચ્છાથી સહન કરે છે તે પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય ઉત્પન્ન કરે છે. તૃષ્ણામાં ફસાયેલો માનવી કાંઈ પણ ધર્મારાધના કરી શકતો નથી...
૮. તૃષ્ણા. કપિલ કેવળીનું દષ્ટાંતઃ
જ્ઞાની મોહવશ કદાચ પડી જાય પણ જ્ઞાન તેને પાછું રસ્તા ઉપર લાવી દે છે. લોભ તૃષ્ણાનો કાંઈ અંત નથી આ રીતે રાજય સુધી માંગવાના વિચારમાં આવતાં જ કપિલકેવળી એકત્વભાવનાથી તરી ગયા. લોભનો ત્યાગ કરવો, સંતોષમાં સુખ છે, આ રીતે સાધુ-સાધ્વીને આઠમા અધ્યયનમાં પ્રભુ મહાવીરે ઉપદેશ આપ્યો છે. ઈચ્છાઓ આગાસસમા.
૯. નમિરાજર્ષિનું દૃષ્ટાંત શરીરની અનિત્યતા
અનેક હોવાથી ટકરાય છે, એકમાં શાંતિ છે, અને આ રીતે નમિરાજા વૈરાગ્ય પામી દીક્ષા લઈ લે છે. જેને વૈરાગ્ય આવ્યો તેને કોઈ રોકનાર નથી. નમિરાજા જ્ઞાનના માર્ગે બરાબર દઢ હતા.
