Book Title: Atmsiddhi Mahabhashya Part 03
Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda
View full book text
________________
રહેતો નથી. અમુક અંશે અભેદભાવને ભજે છે. દારૂ પીનાર વ્યકિત પાગલ થાય છે. દારૂ સ્વયં જડ પદાર્થ છે છતાં તેનો પ્રભાવ બુદ્ધિને વિપરીત કરી શકે, તે રીતે જીવમાં વિપરીત જ્ઞાન પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે જીવાત્મા જડ સાથે એકાત્મભાવ ભજે છે. પર પદાર્થમાં ફકત જીવ રમણ કરે છે એટલું નહીં પણ પર પદાર્થથી પ્રભાવિત પણ થાય છે, તેથી જ શાસ્ત્રકારો અશુદ્ધ દ્રવ્યના સેવનથી દૂર રહેવાનું કહે છે અને એ જ રીતે કુસંગ ટાળવાનું પણ કહે છે.
ગાથામાં જે તારવણી કરી છે તે બોધ થયા પછીની તારવણી છે, ષટ્રસ્થાનક સમજયા પછીનું નવનીત છે. આત્માની ભિન્ન દશાનું દર્શન કરીને સાધક ધન્ય થઈ જાય છે અને આ સૌથી મોટો ઉપકાર ગણાય છે. ગાથાનું પર્યવસાન કરી આપણે તેનો આધ્યાત્મિક સંપૂટ જોઈએ.
આધ્યાત્મિક સંપૂટ : આત્મા સર્વથી ભિન્ન છે તે એટલું મહત્ત્વપૂર્ણ નથી પરંતુ ભિન્ન દર્શન થયા પછી તેનું અભેદ દર્શન મહત્ત્વપૂર્ણ છે. ભેદર્શન દ્વારા સર્વથા અભેદ સ્વયં અભિન, અખંડ, અવિનાશી છે, તેવું ભાન થાય છે. આત્માની અભેદ ભૂમિકા તે પરમ લક્ષ છે. જેમ નાળિયેરના ઉપરના છીલકા હટાવીને કઠણ કાચલીને પણ પાર કરી એનો મૂળભાગ જે ભોજય છે, ત્યાં સુધી પહોંચવું જરૂરી છે. તે જ રીતે પર દ્રવ્યો તે છીલકા છે. કઠણ કાચલી, તે વિભાવ છે. આ બધાથી ભિન્સ અને પોતાના ગુણધર્મોથી અભિન્ન એવો જે અંતરંગપિંડ છે, તે ગ્રાહ્ય તત્ત્વ છે, ઉપાસ્યતત્ત્વ છે, આરાધ્યતત્ત્વ છે. કાચલીરૂપી સંપૂટમાં જેમ નાળિયેર રહેલું છે, તેમ આ વિકારી ભાવોથી ભિન્ન અંતર્ગત ચૈતન્યતત્ત્વ સમાયેલું છે. બધા દ્રવ્યોને ભિન્ન જાણ્યા પછી અભિન્ન એવું ચૈતન્યતત્ત્વ દૃષ્ટિગોચર થાય, જે ખરા અર્થમાં અભિન્ન છે, અભિન્ન અર્થાત્ અભેદ્ય છે અને અવિચ્છેદ્ય છે. તેવો અભેદ ભાવ જ્યાં વર્તે છે, તેમાં રમણ કરવું તે આ ગાથાનું સારતત્ત્વ છે. ષસ્થાનકની સમજણ પછી બધી રેખાઓથી ભિન્ન એવો સ્વતંત્ર જે ભેદથી પણ પરે છે અર્થાત્ ભેદાતીત છે, તે શુદ્ધ મૂળ દ્રવ્ય છે. સદ્ગુરુએ ભેદરેખા ખેંચીને અભેદનું દર્શન કરાવીને અનંત ઉપકાર કરીને જીવને અધ્યાત્મનું વિશુદ્ધપદ અર્પણ કર્યું છે અને રહસ્યમય ભાવો પ્રગટ કરીને જાણે સદ્ગુરુ વિરામ પામ્યા છે. સંસારની જન્મ જન્માંતરની અનંતયાત્રા પછી વિરામ સ્થાનની પ્રાપ્તિ થવી, સર્વથા અડોલ અચલ સ્થિતિને પ્રાપ્ત કરી તેમાં જ સમાવિષ્ટ થઈ જવું, તે જ સાધકનું અંતિમ લક્ષ્ય છે. તે સ્થિતિમાં યોગો પણ સ્થિર થઈ ગયા છે માટે ઉપદ્રવ રહિત કોઈપણ પ્રકારની શુભાશુભ પરિણતિથી પરે જે સ્થિતિ છે, તે ષટ્રસ્થાનક શ્રવણનું અમૃત ફળ છે.
ઉપસંહાર : ષટ્રસ્થાનકના નિમિત્તથી ક્રમશઃ વિચારોનું આખ્યાન થયું છે, તે અભૂત અને નિરાળું છે, તે સાધકને પરમ ઉપકારી છે. તે એક જ નિશ્ચિત લક્ષ ઉપર આત્મસિદ્ધિનું લક્ષવેધન જેવું ગુણાત્મક નિરૂપણ છે. ૧૨૭ મી આ ગાથા વિષયની પૂર્ણાહુતિ સૂચવે છે એટલું જ નહીં પરંતુ ભકિતયોગમાં એક પગલું વધારે ભરવાની સૂચના પણ આપે છે. આવું ઉત્તમકથન સાંભળ્યા પછી ઉપકારની ભાવના આવવી જ જોઈએ, એમાંય આ તો વિલક્ષણ અલૌકિક ઉપકાર છે, તેમ કહીને શાસ્ત્રકારે ષસ્થાનકનો બોધ થયા પછીનું સાધકનું જે કર્તવ્ય છે તેનો પણ આ ગાથામાં શુભારંભ કરી દીધો છે. હકીકતમાં આ ગાથા અને આ ષસ્થાનકનું વિવરણ તે કોઈ સ્વર્ગ, નરક કે બાહ્ય લોક લોકાંતરની કથા નથી પરંતુ પ્રતિપલ ઉત્પન્ન થતી આત્માનુભૂતિના આધારે થતાં પ્રત્યક્ષ
(૨૯૯)
ssssssssssssssssssssssssssssssss
