Book Title: Atmsiddhi Mahabhashya Part 03
Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda
View full book text
________________
માટે પરમ ઉપકારી છે એટલું નહીં, સિદ્ધત્વની પ્રાપ્તિ સુધી ઉપકારી બનીને અનંત કલ્યાણનું કારણ બને છે. માટે કર્તરૂપ નિમિત્ત જે સદ્દગુરુ છે, તે પૂજ્યભાવે સંસ્થિત છે, તેનો ત્યાગ કરવાથી જીવને મહાહાનિ થાય છે. જેમ યોગ્ય વૈદ્યરાજની સલાહ વિના વિપરીત ઔષધ ખાવાથી હાનિ થાય છે, સ્વાથ્યની પ્રાપ્તિ તો થતી જ નથી અને મહારોગની ઉત્પત્તિ થઈ શકે છે, તેવી રીતે સદ્દગુરુનો ત્યાગ કરવાથી સિદ્ધત્વ દશાની પ્રાપ્તિ તો થતી જ નથી અને ભ્રાંતિરૂપ મહારોગનું ભાજન બને છે. આ ગાથા સ્પષ્ટ રૂપે અનેકાંતવૃષ્ટિનું કથન કરી ઉપાદાન નિમિત્તની સમતુલાની અભિવ્યકિત કરે છે અને એકાંતવાદનું નિરાકરણ કરે છે.
આધ્યાત્મિક સંપૂટ ઃ ગાથા દાર્શનિકભાવવાળી હોવાથી આપણે પરોક્ષભાવે આધ્યાત્મિક અર્ક મેળવવો પડે છે. ગાથામાં સિદ્ધત્વ' શબ્દ છે. સિદ્ધત્વની સાક્ષાત્ પરિણતિ કે પ્રાપ્તિ તો અંતિમ બિંદુ છે પરંતુ સિદ્ધત્વ પામ્યા પહેલા સિદ્ધત્વની અનુભૂતિ કરવી, તે પણ પરમ આનંદરૂપ આત્મદશાની અનુભૂતિ છે. જ્ઞાનાત્મક દૃષ્ટિએ પણ સિદ્ધત્વનો નિર્ણય થવાથી સમગ્ર સંસાર તૂટી જાય છે. જેનો જ્ઞાનમાંથી છેદ ઊડી ગયો છે, તેનો પરિણામમાં પણ નિશ્ચિતરૂપે છેદ ઊડી જાય છે, એટલે જ મોક્ષમાર્ગમાં જ્ઞાનને પ્રધાનતા આપવામાં આવી છે. જ્ઞાન જ્યારે નિર્દોષ હોય, કોઈપણ પ્રકારના દૂષિત ઉપકરણથી મુકત હોય, ત્યારે સમતુલાની પ્રતિમા હોય છે અને આ જ્ઞાન સિદ્ધત્વદશાને સહેજે સમજી લે છે, ઉપકારીના ઉપકારને પચાવી લે છે અને પ્રાપ્તિની પૂર્વે જ પ્રાણની અનુભૂતિ કરાવે છે. આવી અનુભૂતિ કરવી, તે આ ગાથાનું આધ્યાત્મિક રહસ્ય છે.
ઉપસંહાર : આત્મસિદ્ધિનો જે અખંડ વિષય ચાલ્યો આવે છે, તેનું હવે પરિસમાપન થઈ રહ્યું છે. જેમ કોઈ યાત્રી ગાઢ જંગલમાંથી પાર થવાનો હોય, ત્યારે તેને માર્ગનું બધુ જ્ઞાન આપ્યા પછી પણ કેટલીક વિશેષ સૂચના આપવાની હોય છે, તેનાથી તે માર્ગથી ભૂલો પડતો નથી, તે પોતાનું સમતોલપણું ગુમાવી બેસતો નથી, નિર્ણય કરવામાં મૂંઝાતો નથી, તેમ અહીં મોક્ષમાર્ગનું વિસ્તૃત વર્ણન કર્યા પછી સિદ્ધિકાર સ્વયં કેટલીક કલ્યાણકારી, સૈદ્ધાંતિક હિતશિક્ષાઓ આપી રહ્યા છે અને સમાજમાં પ્રવર્તમાન એકાંતવાદથી સાધકને સાવધાન કરે છે, ચેતવણી આપે છે. આવો ઉપાદાન નિમિત્તનો પણ એક ગજગ્રાહ ભરેલો ખેંચતાણવાળો વિષય છે, જેનાથી દૂર રહી બૌદ્ધિક સમતુલા જાળવી ઉપાદાન અને નિમિત્ત બંનેને યોગ્ય ન્યાય આપી, ભ્રાંતિનો શિકાર ન બનતા આધ્યાત્મિક ઉત્ક્રાંતિને વળગી રહેવાની પ્રેરણા આપી છે તેમજ આ વિષય પર વધારે દૃષ્ટિપાત કરી તીવ્ર પ્રહાર કરવા આગળની ગાથાઓમાં ઉપદેશસૂત્ર જાળવી રાખ્યું છે, માટે અહીં તેનો ઉપસંહાર કરી નવો ઉપોદઘાત કરીએ.
(૩૭) હાલાજી માતા
