________________
અભ્યાસ, સંત પુષિાનો સમાગમ અને અનેક ઉત્તમ નિમિત્તો તે સાથે જયારે અત્યારની સ્થિાિની સરખામણી કરવામા આવે છે ત્યારે મોટા નિપાશા સાથે અયુબા થયા સિવાય બીજુ કાઈ જણાતુ કે અનુભવાતુ નથી
પણ આથી આત્મશધકાએ નિરાશ થવાનું નથી જે વસ્તુ જેટલી વિકટ છે તે વસ્તુ તેટલી જ સુખદાઇ હોય છે, અનુશ્રોત પ્રવાહ તરફ સ્વભાવથીજ છેનું વલણ થઈ ગયેલ છે, એટલે પ્રતિત પ્રવાહ જેટલી આત્મશોધનમાં કહીણતા લાગે, છતા તેજ કર્તવ્ય છે. પૂર્ણ સુખ કે પૂર્ણનદ આત્મામાજ રહેલો છે. પૂર્વે અનેક મહાપુરૂષોએ આ માર્ગ સ્વીકાર્યો છે; અને અત્યારે પણ આત્મ જીવનને ઉચ્ચ કરવા માટે તે માર્ગનીજ જરૂર છે. તે માર્ગ સિવાય જન્મ, જરા, મરણ, આધિ, વ્યાધિ અને ઉપાધિ જવાની જ નથી. આ દુનિયાનાં જણાતા પુદગલિક સુખમાં, કે ઉપાધિજન્ય સુખામાં સુખ નથી. તે સુખે અલ્પ છે, ક્ષણિક છે, વિગશીળ છે, તેના અંતમાં દુખ છે. છેવટમા તે મુખે તરકથી નિરાશાજ મળે છે, અને અંતે તે વિયેગશીળ સુખેથી કટાળી સત્ય સુખ શોધવા તરફ વિચારવાને દોડવું જ પડે છે. * આ સત્ય સુખની ઈચ્છા થઈ, છતાં તે કયા માર્ગથી મળી શકશે ? તે નિર્ણય કરવા માટે પણ ઘણું છોને ગુંચવાડે ઉત્પન્ન થાય છે અને કેટલાક તે તે શોધમા ને શોધમાં જ નાસ્તિક બની જાય છે. કોઈ કર્તા ઈશ્વર છે એમ કહે છે. કેઈ આત્મા બંધાતા નથી યા નિલે ૫ રહે છે એમ કહે છે. કઈ જગતને જ્ઞાનમય માને છે. કોઈ એક આત્મા માને છે; અને કઈ ક્ષણિક માને છે. ત્યારે આમા સત્ય છે તે નિર્ણય થતો નથી એટલે કાઈક ઈચ્છા પ્રગટ થઈ હોય તે તે પણ દબાઈ જાય છે.
ભલે આ સર્વ વાતને નિર્ણય સ્વલ્પ બુદ્ધિવાળા ન કરી શકે, છતાં આટલું તે અનુભવસિદ્ધ જણાય છે કે, ગમે તે પ્રકારે પણ છ કિમથી બધાયા તો છે જ. જુદી જુદી રીતે પણ દુ:ખનો અનુભવ તો સર્વ છે કરે છે. દુનિયાને કર્તા કઈ પણ ઈશ્વર હોય, કે ન હોય, પણ અનિવાર્ય આફત છને માથે આવી તે પડે છેજ. ભલે તેવાં અસહ્ય દુખે તરફ ઉત્તમ પુરૂ દિલસોજી બતાવે, છતાં તેને અનુભવ સર્વ જીવોને આનાકાની કર્યા સિવાય લેવો પડે છે. દરેક જીવોની એકસરખાં કે જૂદા. જાદાં ક્ત હોય, છતાં પરિણમાનુસાર હર્ષ કે શેક, સુખ કે, દુખને
૨. હળતા પાણીના પ્રવાહ તરફ, ૨, સામાપુરે ચાલવા જેટલી
