________________
એકેન્દ્રિયથી સંજ્ઞી સુધીના જીવને કષાયમોહનીયનો ઉદય હોવાથી ક્રોધાદિ કષાયો અવશ્ય હોય છે. તેથી (૧) ક્રોધ (૨) માન (૩) માયા અને (૪) લોભમાર્ગણામાં ૧૪ જીવસ્થાનક હોય છે.
એકેન્દ્રિયથી અસંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય સુધીના જીવોને સમ્યકત્વ ન હોવાથી મતિ-અજ્ઞાન અને શ્રુત-અજ્ઞાન હોય છે અને સંજ્ઞી જીવોમાંથી પણ સમ્યકત્વ વિનાના જીવોને મતિ-અજ્ઞાન અને શ્રુત-અજ્ઞાન જ હોય છે. એટલે મતિ-અજ્ઞાન અને શ્રુત-અજ્ઞાનમાર્ગણામાં ૧૪ જીવસ્થાનક હોય છે.
એકેન્દ્રિયથી અસંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય સુધીના જીવોને કૃષ્ણાદિ-૩ અશુભલેશ્યા જ હોય છે અને સંજ્ઞીજીવોને પણ અશુભલેશ્યા હોય છે. તેથી (૧) કૃષ્ણલેશ્યા (૨) નીલેશ્યા અને (૩) કાપોતલેશ્યામાર્ગણામાં ૧૪ જીવસ્થાનક હોય છે.
અપર્યાપ્ત સૂક્ષ્મએકેન્દ્રિયાદિ-૧૪ જીવસ્થાનકમાંથી એક-એક જીવસ્થાનકમાં કેટલાક જીવો ભવ્ય હોય છે અને કેટલાક જીવો અભવ્ય હોય છે. તેથી ભવ્ય અને અભવ્યમાર્ગણામાં ૧૪ જીવસ્થાનક હોય છે.
એકેન્દ્રિયથી છબસ્થસંજ્ઞી સુધીના જીવોને અચક્ષુદર્શન અવશ્ય હોય છે. તેથી અચક્ષુદર્શનમાર્ગણામાં ૧૪ જીવસ્થાનક હોય છે.
એકેન્દ્રિયથી ચઉરિન્દ્રિય સુધીના જીવોને નપુંસકવેદ જ હોય છે. અને પર્યાપ્ત- અપર્યાપ્ત અસંજ્ઞીજીવોને ભાવવંદની અપેક્ષાએ નપુંસકવેદ જ હોય છે. પણ દ્રવ્યવેદની અપેક્ષાએ ત્રણે વેદ હોય છે. એટલે
૧૭. સર્વે લબ્ધિ-અપર્યાપ્તાજીવોને નપુસંકવેદ જ હોય છે.
