________________
સ્વકાર્યમાં પરિણમન કર્યા કરે છે. (૨) અધર્માસ્તિકાય જીવ-પુદ્ગલને સ્થિર કરવારૂપ સ્વકાર્યમાં પરિણમન કર્યા કરે છે. (૩) આકાશાસ્તિકાય જગ્યા આપવારૂપ સ્વકાર્યમાં પરિણમન કર્યા કરે છે. અને (૪) કાલદ્રવ્ય સમય-પર્યાયરૂપ સ્વકાર્યમાં પરિણમન કર્યા કરે છે.
પુદ્ગલદ્રવ્ય ૨ પ્રકારે છે. (૧) પરમાણુપુદ્ગલ (૨) સ્કંધપુદ્ગલ. તેમાંથી પરમાણુપુદ્ગલ પારિણામિકભાવે જ હોય છે. અને સંધપુદ્ગલમાં હ્રયણુકાદિ સાદિસ્કંધોનું સાહજિક રીતે જ પૂરણ-ગલન રૂપ સ્વકાર્યમાં પરિણમન થયા કરે છે. તેથી તે સ્કંધો પારિણામિકભાવે હોય છે અને જીવ દ્વારા ગ્રહણ કરાતા અનંતાનંત પરમાણુવાળા ઔદારિકાદિ પુદ્ગલસ્કંધો ઔદિયકભાવે પણ હોય છે. કારણ કે ઔદારિકાદિ શરીર નામકર્મના ઉદયથી જીવ જે ઔદારિકાદિ પુદ્ગલ સ્કંધોને ગ્રહણ કરીને ઔદારિકાદિશ૨ી૨ બનાવે છે. તે પુદ્ગલસ્કંધોમાં પણ જીવના સંયોગના કા૨ણે કર્મોનો ઉદય માનવામાં આવ્યો છે. તેથી ઔદારિકાદિ શરીરનામકર્મથી જન્યઔદારિકાદિ સ્કંધો ઔદિયકભાવે હોય છે.
એકજીવની અપેક્ષાએ ગુણઠાણામાં મૂલભાવ :
सम्माइचउसु तिग चउ, भावा चउ पणुवसामगुवसंते । चउ खीणापुव्वे तिन्नि, सेसगुणट्ठाणगेगजिए ॥ ७० ॥ सम्यगादिचतुर्षु त्रयश्चत्वारो, भावाश्चत्वारः पञ्चौपशमकोपशान्ते । चत्वारः क्षीणाऽपूर्वे त्रयः, शेषगुणस्थानक एकजीवे ॥७०॥
ગાથાર્થઃ- એકજીવની અપેક્ષાએ સમ્યક્ત્વાદિ-૪ ગુણઠાણામાં ત્રણ અથવા ચારભાવ હોય છે. ઉપશમક (નવમા-દશમા) અને ઉપશાંતમોહગુણઠાણે ચાર અથવા પાંચભાવ હોય છે. ક્ષીણમોહ તથા અપૂર્વકરણ ગુણઠાણામાં ચારભાવ હોય છે અને બાકીના ગુણઠાણામાં
૩૧૫
