________________
ક્રિયા (બોલવારૂપ વ્યાપાર) કરે છે તે વચનયોગ કહેવાય છે. એટલે વચનબળને સાધન કહી શકાય છે અને વચનયોગને સાધ્ય કહી શકાય
છે.
પ્રશ્નઃ- (૬) કેવલીભગવંતને મન ન હોવાથી સંશી કહેવાતા નથી. તેથી સંશીપંચેન્દ્રિયને ૧૩મું અને ૧૪મું ગુણઠાણુ કેવી રીતે હોય ? જવાબ ઃ-મન ૨ પ્રકારે છે. (૧) દ્રવ્યમન અને (૨) ભાવમન.
કેવલીભગવંતને વિચારાત્મક ભાવમન હોતું નથી પણ મનઃપર્યવજ્ઞાની કે અનુત્તરવાસી દેવે પૂછેલા પ્રશ્નનો ઉત્તર આપવા માટે મનોદ્રવ્યને ગ્રહણ કરતા હોવાથી દ્રવ્યમન હોય છે. એટલે સયોગીકેવલી ભગવંતો દ્રવ્યમનવાળા હોવાથી સંશી કહેવાય છે. અને અયોગીપણાની નજીકના સયોગીપણામાં મનોવર્ગણાનું ગ્રહણ-પરિણમન હોવાથી ભૂતપૂર્વ નયની અપેક્ષાએ અયોગીકેવલી ભગવંતને પણ સંજ્ઞી કહ્યાં છે. તેથી સંક્ષીપંચેન્દ્રિયને ૧૩મું અને ૧૪મું ગુણઠાણુ હોય છે. પ્રશ્ન:- (૭) ઉડતી માખીને કેટલા ગુણઠાણા, યોગ, ઉપયોગ, લેશ્યા હોય?
જવાબઃ- ઉડતી માખીને ૧લું ગુણઠાણુ હોય છે. ઔકાવ અને વ્યવહારિક વચનયોગ હોય છે. મતિ-અજ્ઞાનોપયોગ, શ્રુત-અજ્ઞાનોપયોગ અને અચક્ષુદર્શનોપયોગ, ચક્ષુદર્શનોપયોગ હોય છે અને કૃષ્ણાદિ-૩ લેશ્યા હોય છે. પ્રશ્નઃ- (૮) યુગલિક મનુષ્યને કેટલા યોગ-ઉપયોગ-ગુણઠાણા-લેશ્યા હોય છે?
જવાબઃ- યુગલિક મનુષ્યને કાકા, ઔમિશ્ર, ઔકા૦, મનોયોગ-૪ અને વચનયોગ-૪ કુલ-૧૧ યોગ હોય છે. યુગલિકતિર્યંચ-મનુષ્યો ઉત્તરવૈક્રિયશરીર બનાવતા નથી તેથી વૈક્રિયમિશ્ર અને વૈક્રિયકાયયોગ
૩૭૬
