________________
હું દેવલોકથી ચ્યવન કરીને ચિત્રગતિ વિદ્યાધર થયો ત્યારે તે રત્નાવતી નામે મારી સ્ત્રી થઈ. (૪) ચોથા ભવમાં અમે બંને ફરીથી ચોથા દેવલોકમાં ઉત્પન્ન થયા. (૫) ત્યાંથી ચ્યવીને પાંચમાં ભવમાં હું અપરાજિત રાજા થયો ત્યારે તે મારી પ્રિયમતી રાણી થઈ. (૬) છઠ્ઠા ભવમાં અમે બંને અગિયારમાં દેવલોકમાં ગયા. (૭) ત્યાંથી હું શંખ રાજા અને તે મારી સોમવતી રાણી બની, (૮) આઠમાં ભવમાં અમે બંને અનુત્તર વિમાનમાં ઉત્પન્ન થયા. (૯) ત્યાંથી અવીને હું નેમિ બન્યો અને તે રાજીમતી બની. આટલા ભવોની પ્રીતિને કારણે તેને મારી ઉપર આટલો મોહ છે. આ પ્રમાણે પ્રભુ દ્વારા નવ ભવોનું વર્ણન સાંભળીને શ્રી કૃષ્ણની શંકાનું સમાધાન થયું. રાજીમતીની દીક્ષા તથા રથનેમિને પ્રતિબોધઃ
નેમિકુમારના તોરણથી પાછા ફર્યા પછી રાજીમતી રાત-દિવસ એમના જ ચિંતનમાં ડૂબી રહેવા લાગી. એમણે પણ પોતાના પ્રાણનાથના માર્ગનું અનુકરણ કરવામાં જ શ્રેયસ્કર સમજાયું. નેમિનાથ પ્રભુનું જયારે ગિરનારમાં પદાર્પણ થયું. ત્યારે રાજીમતી સહિત કેટલીય રાજકુમારીઓ પણ સંયમ ગ્રહણ કર્યું. સાથે જ નેમિપ્રભુના સાંસારિક ભાઈ રથનેમિએ પણ સંયમ જીવન સ્વીકાર કર્યો.
એકવાર સાધ્વી રાજીમતી ગિરનાર પર્વત ઉપર ભગવાનને વંદન કરવા જઈ રહી હતી. એ સમયે રસ્તામાં વરસાદ થવા લાગ્યો. એથી રાજીમતીના બધા વસ્ત્રો ભીંજાઈ ગયા. વસ્ત્ર સૂકવવા માટે તે એક ગુફામાં ગઈ જ્યાં પહેલાથી જ રથનેમિ મુનિ કાઉસગ્ગ ધ્યાનમાં ઉભા હતા. રાજીમતી આ વાતથી અનભિજ્ઞ હતી. ગુફામાં જઈને એણે પોતાના બધા વસ્ત્રો સૂકાવ્યા. રામતીને નિર્વસ્ત્ર જોઈને રથનેમિનું મન ચલાયમાન થઈ ગયું. એણે કહ્યું કે, “રાજીમતી ! તું આ યુવાવસ્થામાં આટલો તપ-ત્યાગ કરીને વ્યર્થ પોતાની જ સુંદરતાને નષ્ટ કરી રહી છે. તું મારી સાથે લગ્ન કરી લે. આપણે બંને સુખપૂર્વક ભોગ-વિલાસ કરીશું.” આ સાંભળતાંજ રાજીમતી વસ્ત્રોથી અંગોપાંગને ઢાંકીને ધીરજથી દઢતાપૂર્વક બોલી, “અરે રથનેમિ ! તમને ધિક્કાર છે કે તમે વમન કરેલી વસ્તુને ફરીથી ખાવાની ઈચ્છા રાખો છો. હું નેમિપ્રભુ દ્વારા ત્યજેલી છું અને મારી સાથે ભોગ કરવાની ઈચ્છાથી તમે વિમિત પદાર્થને પુનઃ ખાવાની ઈચ્છાવાળા છો. અગંધન કુલના સર્પ તિર્યંચ હોવા છતાં પણ એક વાર છોડેલા વિષને પુન: ગ્રહણ કરતા નથી. માટે તમે તો તિર્યંચથી પણ નીચ બની ગયા છો. શ્રી નેમિપ્રભુના ભાઈ એવા તમારા માટે આ કુકાર્ય શોભનીય નથી. તમે પોતાના પાપોની આલોચના કરીને પુનઃ સંયમમાં સ્થિર બનો. નહીંતર દુર્ગતિમાં ગયા પછી ત્યાં તમને કોઈ બચાવવાવાળું નહીં હોય.” આ પ્રમાણે વચનરૂપી અંકુશથી રથનેમિ મુનીના મનરૂપી હાથીને રાજીમતિએ સ્થિર કર્યો. ત્યાંથી રથનેમિએ પ્રભુની પાસે જઈને શુદ્ધ આલોચના કરી. અંતમાં શુદ્ધ ચારિત્ર-જીવનનું પાલન કરીને એમને કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું. રાજીમતીએ પણ સંયમજીવનમાં રહીને પોતાના બધા ઘાતિ તેમજ અઘાતિ કર્મોનો ક્ષય કરીને પ્રભુથી પહેલાં જ મોક્ષપદને પ્રાપ્ત કર્યું.
118)
