________________
(૧૧) પુનરાવૃત્તિનો અર્થ – વિને વિને = પ્રતિનિમ્ અર્થ :- દિવસે દિવસે (૧ર) અનુલ્લંઘન દર્શાવતો અર્થ-મંતિમતિષ્ણ યથા સ્થીત્તથ યથામતિ
અર્થ :- બુદ્ધિને ઓળંગ્યા વિના જેવી રીતે થાય તેવી રીતે. शक्तिमनतिक्रम्य यथा स्यात्तथा = यथाशक्ति
અર્થ - શક્તિને ઓળંગ્યા વિના જેવી રીતે થાય તેવી રીતે. (૧૩) સાદેશ્યનો અર્થ :- સાધ: સશ: = સસાધુ અર્થ :- સાધુની સમાન. (૧૪) એકી સાથેનો અર્થ - નેવુનેન યુપત્ સત્સંવનમ્ અર્થ -લખવાની સાથે (૧૫) સાકલ્ય | તમામ અર્થ – સુસ્વપ અપરિત્યજ્ય યથા સ્થાથી -
સટુમ્ અર્થ - કુટુંબને છોડ્યા વિના, સપરિવાર. (૧૬) મર્યાદા કે અભિવિધિ (થી, માંડીને) અર્થ:- ગધે. આ અથવા નન્નધેરીમ્સ
= ગર્ભાધ અર્થ - સાગર સુધી અથવા સાગરથી માંડીને (૧૭) તરફ અર્થમાં :- નિં પ્રતિ = પ્રત્યનિ અર્થ :- અગ્નિ તરફ (૧૮) બારના અર્થમાં - ગ્રામ વદિ = વિદિfમમ્ અર્થ -ગામની બહાર.
ઝ : (બે આંખની) નીપમ્ = પ્રત્યક્ષમ, ઝ : પરમૂ=પરોક્ષનું - અવ્યયીભાવ આટલા અર્થોમાં થાય છે. આ સિવાયના અર્થો વગેરેની માહિતી
વ્યાકરણાદિમાંથી મેળવી લેવી. (2) કર્મવ્યતિહાર :
યુદ્ધના વિષયમાં બન્ને પક્ષ સમાન સાધન-હથીયાર વડે યુદ્ધ કરતા હોય. અથવા સમાન વસ્તુ ગ્રહણ કરવા પૂર્વક લડતા હોય ત્યારે આ સમાસ થાય. વિગ્રહ વખતે હથીયારને તૃતીયા અને જેનું ગ્રહણ કર્યું હોય તેને સપ્તમી
વિભક્તિ લાગે. ૨. ઉત્તરપદમાં અંત્ય સ્વર ને બદલે મૂકવો ૩હોય તો ગુણ કરીને રૂ લગાડવો. ૩. પૂર્વપદમાં અંત્ય સ્વર દીર્ઘ થાય. દા.ત. રુદ્ધેશ્વ વળેશ્વ પ્રત્યે દ્રુ યુદ્ધ પ્રવૃત્ત = ધ્વન્કિ |
) केशेषु केशेषु गृहीत्वा इदं युद्धं प्रवृत्तम् = केशाकेशि । ) बाहुभिश्च बाहुभिश्च प्रहृत्य इदं युद्धं प्रवृत्तम् = बाहूबाहवि । સાધન જુદાજુદા હોય તો આ સમાસ ન થાય. બ્લાદેશિન થાય. યાદ રાખવા યોગ્ય કેટલાક ઉદાહરણો : , નેશ: = પ્રતિ (થોડું શાક)
યાદ પરમ્ = પામ્ I (ગંગાની પાર) સરલ સંસ્કૃતમ-૧ હજા૨૬૦)
જ જજજ પાઠ-૩૨૪૪
