________________
[ ૧૦ ] અભ્યાસ કરતા ચેકકસ પ્રતીતિ થાય છે કે જૈનદર્શનમાં સંખ્યાતીત રાશિગણિતને સંપૂર્ણ વિકાસ અવશ્ય થયે હે જ જોઈએ. આપણને આ વિજ્ઞાન સાંગોપાંગ મળ્યું નથી. હાલમાં જે આગમિક સાહિત્ય ઉપલબ્ધ છે તે મૂળ સાહિત્યની સરખામણીમાં સાગરમાં તે ગાગર જેટલું જ કહી શકાય તેટલું છે. આપણને જે કંઈ અપૂર્ણ ગણિત વિજ્ઞાન મળ્યું છે તેની ઘણીએ ખૂટતી કડીઓ આધુનિક ગણિતમાંથી પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. મારી દૃઢ માન્યતા છે કે જેન આગમિક સિદ્ધાંતને સંપૂર્ણપણે વફાદાર રહીને આધુનિક વિજ્ઞાન અને ગણિતને અભ્યાસ જેદર્શનની ગહેરાઈ અને તેની મૌલિક્તા તેમજ તર્કબદ્ધતા સમજવામાં ઘણું જ ઉપયોગી છે. આજ કારણથી આધુનિક શિક્ષિત વર્ગને શ્રી જિનપ્રણીત કર્મવિજ્ઞાન બુદ્ધિગમ્ય થાય તે હેતુથી આ પુસ્તકના છેલ્લા ત્રીજા પ્રકરણમાં રૂપી અને અરૂપી દ્રવ્યનું વિલક્ષણ સ્વરૂપ અને તે બેઉના બદ્ધસંબંધથી નિર્માણ થતું સંસારી જીવનું સ્વરૂપ આધુનિક દષ્ટિથી સમજાવવાને પ્રયત્ન કર્યો છે. આ પ્રકરણ સંબંધમાં જૈનદર્શનના જ્ઞાતાવર્ગને અને તેમાં પણ ખાસ કરીને આધુનિક પદાર્થવિજ્ઞાન અને ગણિતથી અપરિચિત વર્ગને ઘણી બાબતને આગમમાં ઉલ્લેખ ન હોવાથી અમાન્ય લાગશે. પરંતુ આ વર્ગને મારી નમ્ર વિનંતિ છે કે તેઓ આ પ્રકરણ તે દૃષ્ટિથી ન લેતા તેમાં આગમવિરુદ્ધ કઈ બાબત છે કે નહિ તે દષ્ટિથી જુએ. હાલમાં આપણી પાસે ઉપલબ્ધ આગમ સાહિત્ય મૂળ સાહિત્યને અત્યંત નાનો ભાગ હોવાથી અને પ્રરૂપિત અનેક બાબતને લબ્ધ આગમમાં ઉલ્લેખ ન હોય તે સ્વાભાવિક છે. હું જે કંઈ જૈનદર્શન વિષે જાણું છું તેની વિરુદ્ધ કોઈ પ્રરૂપણ ન થઈ જાય તેની મેં કાળજી લીધી હોવા છતાં પણ તેમાં મારી ભૂલ ન જ હેય તેમ કહી શકાય નહિ. આથી જ આગમના જાણકાર મુનિ ભગવંતને તેમજ વિદ્વાન ગ્રહસ્થને વિનંતિ કરું છું કે આ લખાણમાં જે કંઈ દેષિત જણાય તે પ્રતિ મારું ધ્યાન અવશ્ય દોરે જેથી ભૂલ સુધારી શકું.
જેમના ચરણસ્પર્શને મહાલાભ મને પ્રાપ્ત થયા છે અને જેમના મૂક આશીર્વાદથી મને કર્મવિજ્ઞાનના ગહન વિષયના અભ્યાસની અભિરુચિ થઈ છે તે સિદ્ધાંતમહેદધિ રવ. આચાર્ય શ્રી વિજયપ્રેમસુરીશ્વરજી “બાપજીના ઉગ્ર તપસ્વી શિષ્યરત્ન આચાર્ય ભુવનભાનુરીશ્વરજીના પ્રખર વિદ્વાન શિષ્ય પન્યાસ પ્રવર જયશેષવિજયજી અને ગણિવર્ય શ્રી ધર્મજીતવિજયજીનું તેમજ પન્યાસજીના જ્ઞાનરસમાં તરબોળ રહેતા શિષ જયસુંદરવિજયજીનું જૈનદાર્શનિક સિદ્ધાંતે અને ખાસ કરીને કર્મવિષયક બાબતમાં હમેશા માર્ગદર્શન અને પ્રાપ્ત થયું હોવાથી જ કર્મસંબંધી આ પ્રકરણે આપની સમક્ષ રજુ કરવાને સમર્થ બન્યો છું. આ ઉપરાંત છેલ્લે છેલે પૂજ્યવાદ શાસનરત્ન આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજયરામચંદ્રસૂરીશ્વરજીએ પણ પ્રથમ પ્રકરણમાં સૂક્ષમ તાત્વિક દોષે પ્રતિ મારું લક્ષ દેરી મારા પર અનહદ ઉપકાર કર્યો છે. પરંતુ આ દોષની
