________________
જૈન દર્શનનું
[ મૂ. ૭૬
( ૭૬ ) હેય અને ઉપાદેય પદાર્થોનો યથાર્થ રૂપથી નિર્ણય કરવાની અભિરુચિ તે ‘ સમ્યગ્દર્શન ' છે,
.30
ોય અર્થાત્ જાણવા લાયક પદાર્થોમાં કેટલાક હેય એટલે ત્યજવા લાયક છે અને કેટલાક ઉપાદેય એટલે ગ્રહણ કરવા લાયક છે.
સમ્યગ્દર્શન એટલે સાચી શ્રદ્ધા. એને ‘ સમ્યક્ત ’ પણ કહે છે.
જ્ઞેય પદાર્થા કિવા તત્ત્વા સાત છે : ( ૧ )
અંધ,
( ૭૭ ) જીવ, ( ૨ ) અજીવ, ( ૩ ) આશ્રય, ( ૪ ) ( ૪ મંત્ર, ( ૬ ) નિર્જરા અને ( ૭ ) મેાક્ષ. અહીં જ્ઞેય'થી મેક્ષ મેળવવામાં ઉપયોગી જ્ઞેય સમજવું.
( ૫ )
જીવ અને અજીવ એ એ તત્ત્વા સ્વતંત્ર તેમ જ આદિ અને અંત વિનાનાં છે. ખાકીનાં તત્ત્વા એ જીવ અથવા અજીવની ભિન્ન ભિન્ન અવસ્થાઓ છે.
પુણ્ય અને પાપને પણ કેટલાક તત્ત્વ ગણી નવ તત્ત્વ ગણાવે છે. સાત તત્ત્વા ગણાવનાર એ એને બંધ'માં અંતર્ભાવ કરે છે.
સાંખ્યો ચાવીસ, પચ્ચીસ તેમ જ છવ્વીસ તત્ત્વા માને છે. વૈશેષિકા છ તેમ જ સાત અને નૈયાયિકા સેાળ પદાર્થ માને છે.
(૭૮) સમ્યગ્દર્શનપૂર્વકનું જ્ઞાન તે સમ્યગજ્ઞાન છે જ્યારે એ વિનાનું જ્ઞાન તે ‘અજ્ઞાન' છે.
૧. જુએ મહાભારત ( ‘ શાન્તિ ' પર્વ, અધ્યાય ૩૧૮ ) તેમ ૪ ચરકસંહિતા (‘ શારીર ' સ્થાન, અધ્યાય ૧ ).
"
