________________
૧
હીલવાના અથી હાય અને તીર્થંકરનાં જે વચન તેને ન માનવાએ કરી મહાપાપી હોય. અધિક ક્રિયાના કરનાર તે જ હાય જેને તીરનાં વચનને વિષે આસ્થા ન હાય, તેમાં દૃષ્ટાંત કહે છે જેમ કેાઈ એક ભુખતૃષાથી પીડાતા વટેમાર્ગુ હાય, સૂર્યને કિષ્ણે કરી તપ્ત એવા તે વટેમાર્ગુ પ્રત્યે કાઈ એક સત્યવાદી માગના જાણુ એવું કહે‘અરે મહાભાગ! જે માટે આ માગે નગર ુકડું નજીક છે તે માટે એ માળે કરીને તું જા,' એવું તે સત્યવાદીનું વચન સાંભલીને તેનુ` કહ્યુ ન માનતા થા તે માગે ન જાય અને આજે વેગલે માગે કરી નગરમાં જવા ઇચ્છે, ' એ પ્રકારે જે પુરૂષ ભગવતના વચનને સદ્દે નહિ તે પુરૂષ ભગવંતે કહ્યો જે સુગમ માર્ગ તે માને છેડીને ખીજે માળે કરી સાક્ષરૂપ જે નગર તેને વિષે પેસવાને માટે ઇચ્છે
“હવે કાઈ એક પુરૂષ દાગ્રહવત કલ્યાણક અને ચતુપીની જે તિથિ તેનાથી બીજી જે તિથિ તેને વિષે પૌષધાદિકનું અનુષ્ઠાન ન માનતા થકા એમ કહે છે–. “ પોષધાપવાસ અને અતિથિ સ*વિભાગ તા પ્રતિનિયત દિવસે કરવા ચેાગ્ય છે, ન કે પ્રતિ દિવસ આચરવા ચૈાગ્ય છે, ” એવા જે શ્રી હરિભદ્રસૂરિ પ્રણીત આવશ્યકબૃહત્કૃત્તિના અક્ષર તેને અનુસારે ખીજી તિથિને વિષે પોષધ પ્રમુખ જે અનુષ્ઠાન તેના નિષેધ જાણીએ છીએ, તે માટે બીજી તિષિને વિષે ભજના-વિકલ્પ કેમ કરીને કહેા૨૦ છે ?' એવું જે કહે તેને વળતું એમ કહીએ અહેા તમાને શાસ્ત્રના રહસ્યનું અજાણપણું! કારણુ આ વચને કરી બાકી તિથિને વિષે પૌષધાદિકના નિષેધ કરી ન શકીએ, કારણ ‘સલતી તિથિને વિષે પૌષધ કરવા જ એવા નિયમને નિષેધ આ વચને જણાવે છે. હવે નિશ્ચયના જે નિષેધ તે જણાવવાને માટે પ્રકાર કહે છે-“ પૌષધેાપવાસ અને અતિથિસ વિભાગ પ્રતિનિયત દિવસે કરવા ચેાગ્ય છે” એટલુ પહેલુ વાકય, “પ્રતિદિવસ આચરવા લાયક નથી, '' એટલું બીજું વાકય ઋણવું. એ એ વાકયને છેડે “ વવ” શબ્દ જોડતે ચકે નિયમ નિષેધ નણીએ, હવે વ' શબ્દ જોડતે થકે જે અર્થ હાય તે અથ કહે છે— ‘પ્રતિનિયત દિવસ’એવે જે શબ્દ તે શબ્દે કરીને મનમાં કલ્પ્યા જે દિવસ તેજ દિવસ કહીએ, તે દિવસને વિષે પૌષધાદિકનું અનુષ્ઠાન કરવું જ, એટલે ‘એવ’શબ્દે કરી સહિત પહેલા વાક્યના અર્થ થયા હવે બીજા વાક્યના અથ કહે છે-“ પૌષધ અને અતિથિ સ`વિભાગ એ એ દિવસ દિવસ પ્રત્યે ટેરવા જ’ એમ નહિ, એટલા ‘એવ’ શબ્દે સહિત બીજા વાકયના
૨૦ આવું માનનારાઓને શ્રી તત્ત્વતર'ગિણી ટીકામાં એક આ આપત્તિ પણ આપેલી છે-“તમાએ પણ *તિથિ શિવાયની ખીજી તિથિઓમાં પૌષધ સ્વીકારેલા છે. ક્ષીણુ આઠમના પૌષધ સાતમ કે જે ષષિ છે તે દિવસે કરનારા તમે શેષતિચિએ પાષાદિ સ્વીકારના અલાપ કરી શકે। તેમ નથી.” (જીએ પતિથિ પ્રકાશ પૃ. ૨૨૨) મા હકીકતના વિચાર કરવાથી પણ સમજી શકાય છે કે · તેરસને તેરસ કહેવાયજ ન'િ એવા ગ્રાબ્રકારના આપેક્ષિક શબ્દો પકડી લઈને તથા બીજી તરફ આખા મીંચી દઈને ટીપણામાં આવેલી ક્ષયવૃદ્ધિને ખસેડી પૂર્વ કે પૂર્વાંતર તિથિની કૃષિત જ ક્ષયવૃદ્ધિ કરી નાખે છે તે તદ્દન ખાટું જ કરી રહ્યા છે.
