________________
૨૨૫
હવે ગાથાના પૂર્વાધ વડે ધનુ:પૃષ્ટ લાવવાનુ` કરણ અને માહાનું કર્ણ ઉત્તરાર્ધ ગાથાવડે કહે છેઃ
ઉગ્ગ છગુણ જીવા–વગજીએ ભૂલ હેાઈ ધણુપિટું; ધણદુર્ગાવસેસસેસ, લિઅ' માહાદુગ હાઇ, ૧૯૦
ઉગ્ગજ્જુના વર્ષાંતે વાવગજીએ-છવાના
વર્ગી સહિત કરીએ
વાપšં-ધનુઃપૃષ્ટ
વિસેસ–વિશ્વેષ, બાદબાકી
દલિએ-અધુ· કર્યોથી માહાદુગ‘-એ બાદાએ
અઃ—ઈજ્જુના વર્ગને છ ગુણેા કરીને તેમાં જીવાના વ ઉમેરવા. પછી તેનું વર્ગ મૂળ કરવાથી ધનુઃપુષ્ટ થાય છે. એ ધનુષ્યના વિશ્લેષ કરી જે બાકી રહે તેનું અષ કરવાથી એ માહાઓનું પ્રમાણ આવે છે. ૧૯૦
વિવેચનઃ—પ્રથમ જે ક્ષેત્રનુ વર્ગમૂળ કરવું હોય તે ક્ષેત્રના ઈષુના વર્ગ કરવા, એટલે કે ઇધુની જેટલી કળા હાય તેને તેટલાએ ગુણી વ કરવા. પછી તેને છએ ગુણવા. પછી તેમાં જીવાના વર્ગ યુક્ત કરવા એટલે કે જીવાની જે કળા હોય તેના વગ કરી તેમાં ભેળવવા. પછી તેનુ વ મૂળ કાઢવુ'. જે આવે તે ધનુ:પૃષ્ટ હોય છે. (આનું યંત્ર ઉપરના પૃષ્ઠમાં છે). જે ક્ષેત્રની માહા કાઢવી હોય તે ક્ષેત્રના અનુ: પૃષ્ટમાંથી તેનાથી નાના ક્ષેત્રાદિનું ધનુપૃષ્ટ ખાદ કરવું પછી જે બાકી રહે તેનું અર્ધું કરવું. જેટલું આવે તે વૈતાઢ્યાદિની દરેક મહાનું પ્રમાણ જાણવું. ૧૯૦
૧૫
