________________
૧ જીવનસંધ્યા.
કમળા આ વખતે પણ ઉત્તર ન આપી શકી.
મોતીલાલ એક નિ:શ્વાસ નાખીને ધીરે ધીરે ઓરડા બહાર ચાલ્યા ગયા. સુરેશ પણ ચાલ્યા ગયે. દગ્ધ હૃદયને વ્યર્થ હાહાકાર હદયમાં સમાવી રાખીને કમળાએ શય્યામાં મોટું ફેરવી દીધું.
જવના પાણીને એક ખ્યાલે લઈને નિર્મળા ઘરમાં આવી. કમળાની શય્યા પાસે આવીને તેણે કહ્યું : “બા!”
આંખ ઉઘાડીને નિર્મળા તરફ જોતાં જ કમળાના નયને ભભૂકી ઊઠયાં. તેના મનમાં થયું કે આ અપશુકનિયાળના પગલાંથી જ અમારા ઘરને સત્યાનાશ થયો છે. સિનેરા સંસારમાં આગ લાગી છે. હાથમાં રહેતાં તેને પારકાં બન્યાં છે. રૂક્ષ સ્વરે કહ્યું: “તું મારી સામેથી ચાલી જા. મને વધારે ન બાળ!”
આવેલા અશ્રુઓને દબાવી નિર્મળા બહાર ચાલી ગઈ. પિતાના મેજ પર નિર્મળા ઢળી પડતાં રડતાં રડતાં બેલી ઊઠી: “હે ભગવાન! હવે વધુ સહી શકાતું નથી.”
નિર્મળા પ્રત્યેની વિરક્તિ આજસુધી કમળાના હાવભાવમાં જ વ્યક્ત થતી, પરંતુ આજે તો નગ્ન સ્વરૂપમાં એ સરી પડી.
એક વાર સુરેશે કહ્યું હતું કે: “ઉષા ભાભીને આદર નહેાતે મળતા વંધ્યાના કારણે, પરંતુ તે માતા થઈશ એટલે જરૂર તારે સત્કાર થવાને.”
પણ એ સત્કાર શું આ જ થવાને હતો.
જે કારણે કમળાએ ઉષાને આ ઘરમાંથી અનાદર–અવજ્ઞાથી ધક્કો મારી બહાર કાઢી છે. તે સંતાનની આકાંક્ષા તે આજે
