Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1010

ટસટસવું
(૨) ફાટું ફાટું થઈ જાય એમ
ટસટસવું અ.ક્રિ. [જુએ ‘ટસ ટસ,’-ના.ધા.] ચુસાતાં અવાજ થવા. (ર) તંગ થયું, કુઠું કાઢું થવું. (૩) ઝીણે ઝીણેા વરસાદ આવવે, ટસટમાવું ભાવે, ક્રિ ટસટસાવવું પ્રે.સ.ક્રિ. ટસટસાટ પું. [જુએ ‘ટસટસનું' + ગુ. ‘ટ' કૃ. પ્ર.] સરસવાની ક્રિયા
ટંકારી
ટહાકવું (ટેકવું) સ.ક્રિ. [અનુ.] (ઘેાડાને) પગની એડી મારવી, ટહાકાવું (ટકાવું) કર્મણિ, ક્રિ. ટહેકાવવું (≥:કાવવું) પ્રે., સક્રિ
ટોકાવવું, ટાકાવું (ટકા) જ ટહેાકવુંમાં, ટળ વિ. [જુએ ‘ટળવું.'] ટળે તેવું, નાશવંત, ભંગુર ટળવું॰ વિ. [અનુ.] લાલચુ
ટળકવું? અગ્નિ. [અનુ.] લલચાવું. (૨) (લા.) એગળી જવું. ટળકાવું ભાવે.ક્રિ. ટળકાવવું છે.,સક્રિ[કરવાની ટેવ ટળકવા-ઘેડા હું., બ.વ. [જુએ ‘ટળકવું' + ‘વેડા.”] લાલચ ટળકાવવું, ટળકાવું જએ ‘ટળકવું'માં. ટળક્રૂડું વિ. [જુએ ‘ટળકનું' દ્વારા.] જુએ ‘ટળકયું.'
૧,
ટસરાળુ જુએ ‘ટસર + ગુ, આછું' ત.પ્ર.] ટસરવાળું, ટળવળવું અક્રિ. [અનુ.] આતુરતાથી વલખાં મારવાં. (૨) આંખમાં રાતી ટસર જણાતી હેાય તેવું ટસલ શ્રી. [અં.] અથડામણ, વિગ્રહ, ઝઘડી ટે-સંઝા(-જા)(-સ-ઝા,-જા)સ્રી.[સં. વિસં≥ પ્રા. ત્તિ-સંજ્ઞા] સંધ્યાકાળ.(૨)સમી-સાંઝ (લા.)સવાર-સાંઝનું ઝાંખું અજવાળું ટસિ(-શિ)યા પું. [અનુ.] ઉઝરડા ફાટ કે ચીરામાંથી પ્રવાહીનું રેખા-સ્વરૂપે બહાર આવવું એ, ધ્રાંગા, ટસર ટહકારો હું. [જુએ ‘ટહુકા.'] ટહુકા. (૨) દુઃખ કે પીડા કળતર વગેરેને કારણે થતા ઊંહકારા
હીજરાવું. (૩) ...ખવું. (૪) (ભૂખે) સખત પીડાવું, ટળવળાવું ભાવે., ક્રિ. ટળવળાવવું છે.,સ.ક્રિ ટળવળાટ પું. [જુએ ‘ટળવળવું' + ગુ. શ્મા' કૃ.પ્ર.] ટળ વળવાની ક્રિયા
૨૬૫
ટેટસાવવું, ટસરસાવું જુએ ‘ટસટસવું’માં. ટસન સ્ત્રી. [અનુ.] ખેાટી મેટાઈ, ડંફાસ, દંભ (ર) મશ્કરી. (૩) કયિા, કંકાસ
ટસર –ર જુએ ‘શર.૧-૨,
ટસરકા પું, ટીપું, બિંદુ
રહ ટહુ ક્રિ.વિ. [અનુ.] એકી નજરે, અતિમેષ નજરે ટહપું વિ. [અનુ] ઘર, વૃદ્ધ
ટહુકા (ટૌડો) પું. [જએ ‘ટહુકા’+ ગુ. ‘ૐ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ટહુકા. (પદ્મમાં.)
Jain Education International2010_04
ટળવળાવવું, ટળવળાવું જએ ‘ટળવળવું’માં. ટળવળિયું વિ. જુએ ‘ટળવળવું' + ગુ. ‘છ્યું' ‡. પ્ર.] ટળવળાટ કરનારું
ટળવું અ,ક્રિ. [હિં. ટલના] દર થવું, આઘા જવું (તિરસ્કારને ભાવ). (ર) નાબૂદ થયું, નિર્મળ થયું. ટળાવું ભાવે., ક્રિ ટાળવું, ટળાવવું છે.,સક્રિ ટળિયેલ વિ. જુએ ‘ટળવું' + ગુ. ‘છ્યું' કૃ.પ્ર. +‘એલ' ત.પ્ર.] (લા.) ચસકેલા મગજવાળું, ગાંડું કં† (ટડ્ડ) પું. [સં.] સિક્કો. (૨) ટકા, રૂપિયા ટેંક સ્ત્રી, ટાણું, વખત, વારે, વેળા
ઉદંકનની ક્રિયા
ઢંકણુ (ટ ફુણ) ન. [સં. ટટ્ટુન > પ્રા. ટંળ] ટાંકવાની ક્રિયા, [સેઇ' (વિ.કા.) તેં કણ-મૂલ્ય ન. [ + સં.] પિત્તળ-કામનું મહેનતાણું, બ્રાટંકણુ-ખાર (ટÝણ-) પું. [‘ટંકણ’ અસ્પષ્ટ+જુએ ‘ખાર.’] એક જાતના ક્ષાર (પહેલાં શાહી બનાવવામાં વપરાતા) ટ*ણાવવું સ.ક્રિ. [જુએ ‘ટાંકણું,’—ના.ધા.] (લા.) ધમકાવવું ટૅકન (ટ†ન) ન. [સં.] ટાંકણેથી ટાંકનું એ, ઉર્દૂકન ટંકશાળ (ટŚ-) સ્ત્રી. [સં. ફૅશાસ્ત્ર] સિક્કા પાડવાનું કારખાનું, ચલણ પાડવા-છાપવાનું કારખાનું ટંકશળી (ટર્યું.) વિ.,પું. [ + ગુ. ‘ઈ' ત.પ્ર.] ટંકશાળના
ટહુકવું (ટોકવું) અ.ક્રિ. [રવા] ટહુડા કરવા (મેર અને કોયલને). [ટહુકી જવું (ટૌકી-) (રૂ.પ્ર.) કહેવું. (ર) બહેકી જવું] ટહુકાવું (ટૌ કાણું) ભાવે., ક્રિ. ટહુકાવવું (ટો:કાવવું) પ્રે., સ.ક્રિ. ટહુકાર, -રવ (ટૌ:કાર,-રવ) પું [રવા. ‘ટ' + સં. વાર્, જએ ‘ટહુકા’ + સં. રā] જુએ ‘ટહુકો,’ ટહુકાવવું, ટહુકાવું (ટૌ:કા-) જુએ ‘ટહુકવું’માં. ટહુકા (ટૌક) પું. [જુએ ‘ટહુકનું'+ગુ. એ' કૃ.પ્ર.] ટહુકવાની ક્રિયા, ટહુકાર (મેર અને કોયલને!). (૨) (લા.) મીઠી ટાપસી પ્રવી એ, મીઠા ટેકો આપવે એ ટહેલ (≥ ય) સ્ત્રી. [જુ એ ‘ટહેલવું.'] (લા.) ચાલતાં ચાલતાં વેણ નાખવાની ક્રિયા. (૨) મવા સાથે પ્રોધ આપતાં મગાતી ભીખ. (૩) સેવા-ચાકરી. [॰ ના(-નાં)ખવી (રૂ.પ્ર.) વિનમ્રતાથી કાંઈ માગવું] ટહેલ-ટકે(-પે)ર, ટહેલ-ટપે (ટલ) પું. [+જુએ ‘ટકા(-પા)રા’-ટપ્પા.’] સેવ-ચાકરી. (૨) દેખરેખ ટહેલ-ભટ(-૯) (≥ઃલ-) પું. [+ જુએ ‘ભટ(-૯).'] ટહેલ નાખી ભીખ માગતારા મ્રાહ્મણ, ટહેલિયા ટહેલવું (ટલવું) ક્રિ. [હિં. ટહલના] લહેરથી આંટા મારવા-આમતેમ ફરવું. (૨) ભીખ માગવાની ટહેલ નાખવી, ટહેલાવું (ટૅ લાનું) ભાવે.,ક્રિ ટહેલાવનું (ટ લાવવું) પ્રે,,સર્કિટકરાવવું, ટંકારાવું (ટા-) જએ ટંકારનું’માં. ટહેલાવવું, ટહેલાવું (ટેલા) જએ ‘ટહેલવું’માં, ટહેલિયા (ટ:લિયા) પું. [જુએ ‘હેલ’+ ગુ. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] ટહેલ નાખનારા ભિક્ષુક, ટહેલ-ભટ
મુખ્ય અમલદાર
ટકામણ (ટ ામણ) ન., "ણી સ્ત્રી. [જએ ‘ટાંકવું' + ગુ, ‘આમણ’-આમણી’ કૃ.પ્ર.] ઢંકાવવાની ક્રિયા. (૨) ટાંકવાની રીત કે પ્રક્રિયા. (૩) ટાંકવાનું મહેનતાણું ટંકાર, -૨૧ (ટ§ાર,-૨૧) પું. [સં.] ધનુષની દેરીને અવાજ ટંકારવું (ટŽારવું) સ,ક્રિ. [ર્સ, ટ્રાર,−ના.ધા.] ટંકાર કરવા, (૨) (લા.) મારનું, અથડાવવું. ટંકારાવું (ટ હું રાવું) કર્મણિ, ક્રિ. ટંકારાવવું (ટહુરાવવું) પ્રે., સ.ક્રિ.
ટંકારિત (ટ હું રિત) વિ. [સ.] ટંકાર કરવામાં આવ્યું હોય એવું ટંકારી (ટલુારી), મેરે પું. [જુએ ‘ટાંકલું’ દ્વારા.] ઢાંકવાના ધંધા કરનારા કારીગર (સલાટ તેમજ ઘંટી ટાંકનારે)