Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૨૭૬
ઉપદેશપદ-અનુવાદ
રહેલ તે ચક્રવતીનું સ્ત્રીરત્ન પણ આદરથી પ્રણામ કરતાં કરતાં કોઈ પ્રકારે તેના કેશનો અગ્રભાગ પગને સ્પર્શો. તરત જ સંભૂતમુનિ પ્રમાદચિત્તવાળા-મોહચિત્તવાળા થયા. ‘જો માત્ર આ સ્ત્રીનો વાળનો અણિનો ભાગ સ્પર્શ કરવાથી આટલો સુખ કરનારો થાય છે, તો તેના સર્વાંગંના સમયે કોઈ અપૂર્વ સુખ હોવું જોઇએ.' એમ વિચારતા વિચારતા ચિત્તમાં તેણે આ પ્રકારનો સંકલ્પ એકદમ કર્યો અને નિયાણું કર્યું કે, ‘જો મારા તપમાં પ્રભાવહોય,તો તેનાથી હું જન્માંતરમાં આવાં સ્ત્રીરત્નને ભોગવનારો થાઉં.' બીજા ભાઈ ચિત્રમુનિએ ઘણો રોકાયો કે, કોડી માટે ક્રોડને ગુમાવવા તેતારા માટે યોગ્ય નથી. ત્યાંથી મૃત્યુ પામી તેઓ સૌધર્મ દેવલોકમાં નલિનીગુલ્મ વિમાનમાં સૌભાગ્યના સમુદ્ર એવા દેવો થયા. ત્યાંથી ચ્યવેલા તેઓએ આ ભરતક્ષેત્રમાં સંભૂત હતો, તે બ્રહ્મદત્ત નામનો ચક્રવર્તી,તેમ જ જે આગળ ચિત્રમુનિ હતા, તે પુરિમતાલ નામની પ્રાચીન નગરીમાં શેઠપુત્ર થયા ધર્મશ્રવણ કરીને ભવ-કેદખાનાથી એકદમ વિરક્ત બની દીક્ષા ગ્રહણ કરી ક્ષમાધારી ઇન્દ્રિય-દમન કરનાર શ્રેષ્ઠ મુનિ થયા. ત્યાર પછી તે મુનિ કાંપિલ્યપુરમાં બ્રહ્મદત્ત ચક્રવર્તી પાસેઆવ્યા.તેને આગળ કહીશું. તે કારણે જાતિસ્મરણ થયું.
રાજાને એક નટે વિનંતિ કરી કે હે દેવ ! આજે ‘મધુકરી' નામના ગીતથી નાટકવિધિથી મારે નૃત્ય કરવાનું છે. અતિસુંદર ઉદ્ભટ વિવિધ વેષ ધારણ કરીને પોતાના પરિવાર સાથે દિવસના પાછળા સમયમાં નૃત્ય કરવાનું પ્રારંભ્યું. તે દેખીને રાજાપ્રભાવિત ચિત્તવાળો બન્યો. તે વખતે એક દાસી સર્વઋતુનાં સુગંધ પ્રધાન પુષ્પોના બનાવેલ અતિ સુગંધયુક્ત દડાની આકૃતિવાળા સ્થાપન કરેલાં પુષ્પોમા ભ્રમરશ્રેણીઓના ગુંજારવથી મનોહર મોટી પુષ્પમાળા ત્યાં લાવી. એટલે નાટકની વિધિ દેખતો, તેમ જ પુષ્પમાળાની ગંધને સૂંઘતો રાજા જાતિસ્મરણવાળો થયો કે - ‘હું પહેલાં નલિનીગુલ્મ વિમાનમાં સૌધર્મ દેવલોકમાં મોટો દેવ હતો. ત્યાં મેં આ સર્વ અનુભવ્યું છે. તે જ ક્ષણે રાજાને મુર્છા આવી, નજીકના લોકે શીતળ જળ અને ચંદન૨સથી સિંચ્યો, એટલે ફરી ચેતના આવી. ત્યાર પછી પોતાના પૂર્વભવના ભાઈને શોધવા માટેપોતાના હૃદયભૂત વરધનુ મંત્રીને આજ્ઞા કરી. તે મંત્રીએ પણ લોકોની વચ્ચે તેમ જ ગોવાળિયાઓપાસે જઈને રાજાના ચરિત્રનુંરહસ્ય જણાવનાર એવું પૂર્વાર્ધશ્લોક લખેલ પત્રક સંભળાવ્યું અને રાજકુલના દ્વારભાગમાં લટકાવ્યું. તે આ પ્રમાણે - “પહેલા એકભવમાં અમે દાસ, પછી મૃગો, પછી હંસો, પછી માતંગપુત્રો, પછી દેવો થયા હતા, તથા” આ લખેલા શ્લોકનો ઉત્તરાર્ધ જે પૂર્ણ ક૨શે, તેને હું અર્ધ રાજ્ય આપીશ. આ અર્ધશ્લોક પત્રમાં લખાવીને રાજકુળના દ્વારમાં રાખ્યું. રાજ્યના અભિલાષી લોકો તેને પૂર્ણ કરવા પ્રયત્ન કરવા લાગ્યા. ત્રણ માર્ગો, ચાર માર્ગો, ચોક વગેરે સ્થળોમાં પત્રમાં લખેલ તે અર્ધશ્લોક ભણતા હતા.
-
હવે પેલા ચિત્રમુનિનો જીવ તે સાધુ વિચરતાં વિચરતાં જાતિસ્મરણવાળા થયા અને કાંપિલ્યપુરના ઉદ્યાનમાં આવીને રહેલાહતા. ત્યાં અરઘટ્ટવાહક ખેડૂત પત્રમાં ૨હેલો શ્લોક ભણતો હતો, તે વખતે મુનિએ આ શ્લોક પૂર્ણ કર્યો. તે આ પ્રમાણે ‘અન્યોઅન્યવિયોગ પ્રાપ્ત કરેલા એવા આપણી આ છઠ્ઠી જન્મજાતિ છે.' તે સાંભળીને પેલો ખેડૂત તરત જ રાજા પાસે
