________________
પતિથિધક પ્રશ્નોત્તરી
[ ૨૪૩
પ્રસ’ગ પૂરતું જ આગલ કરનાર ખરતર, તે ખાખત પેાતાના વૃદ્ધની તેવી આચરણાને આગલ કરે છે તેથી તે ખરતરીય વૃદ્ધની તે આચરણાને જ અપ્રમાણ કહે છે, એમ જાણવા છતાં અહિં તમે તે પાઠેના આપણી એ પ્રાચીન પર પરાને અપ્રમાણિક લેખાવવામાં ઉપયાગ કર્યો છે તેમાં આરાધકભાવ જ જણાતા નહિ હેાવાથી તમારા આ ચેાથા ઉત્તરને અપ્રમાણિક પણ કેટલા પ્રમાણમાં જણાવવા ? એજ સમજવું મુશ્કેલ છે.
તમે તે પ્રાચીન આચરણાને અપ્રમાણિક લેખાવવા સારૂ આપેલા તેવા તે ખરતરીય આચરણાને અપ્રમાણિક જણાવતા પાઠામાંનું ચતુર્થીની આચરણાનું દૃષ્ટાંત પશુ–“ ધ્રુવસેન રાજાએ આચાર્યશ્રીને સંવત્સરી એક દિવસ આગળ કરવાની વિનંતિ કરવાથી આચાય શ્રીએ,‘પંચમીની રાત્રિનું ઉલ્લંઘન ન કરવું.’ એ તથા જ્યાતિષશાસ્ત્ર મુજબ પાંચમ, ચાથના દિવસે હેાય પરંતુ છઠના દિવસે હાતી નથી.’ એ લૌકિકગણત્રીને પણ જાળવવા સારૂ ‘જોવિન્દ્વધાઓ’એ જિનાજ્ઞાને લક્ષ્મીભૂત કરીને ‘સંવત્સરી આગલે દિવસે નહિ; પરંતુ પાછલે દિવસે કરાય' એમ રાજવીને જણાવવા પૂર્વક સંવત્સરી ચેાથની કરી.” એમ જણાવવા પૂરતું છેઃ સિવાય આગમમાં સંવત્સરી પાંચમની કહી છે છતાં આચાર્યશ્રીએ આચરણાથી ચેાથે કરી છે તે તા સિદ્ધાંતની દૃષ્ટિએ ન તપાસાય તેવી હાઈ ને ‘થ્રુસ્રો વૃત્તિ દ્વીનધિ' રૂપ જીત છે અને તે જીતવ્યવહાર પણ જિનાજ્ઞારૂપ જ છે. આ વસ્તુની સમજ વિનાના ગીતાએઁ (?) પરસ્પર નીવેડા શી રીતે લાવે? વિચારશેાઃ અને તે સાથે તેવા કલ્પિતમતની એ પ્રકારની દુષ્ટ પડવાળા ગીતા(?)માં આરાધક ભાવની સંભાવના પણ કરે તેને પ્રાયશ્ચિત્ત શું આવે? તે પણ તમારામાં કોઈ મધ્યસ્થ જાણકાર હાય તા તેને પૂછીને જણાવશે.
પ્રશ્ન ૮૧:– તિથિસાહિત્યદર્પણુ ’ બૂકના પેજ ૧૪૮ ઉપર શ્રી જ’વિજયજીએ, શ્રી સેનપ્રશ્ન ઉલ્લાસ ૪ પૃ. ૧૧૫ ઉપરના-શ્રી હિસૂરિમિઃ પક્ષિવૃત્તેિ ચાતુમાંલામાનીત, तत्र प्रतिक्रमणानि न्यूनानि भवंति तत्कथमिति ? प्रश्नोऽत्रोत्तरं प्रतिक्रमणानां न्यूनत्वेऽधिત્વે ય ન જોવિ વિશેને થતઃ પૂર્વાચાર્યાળામાળવાત્ર પ્રમાનમ્ ।' એ ટાંકેલા પાઠમાંથી તે બૂકના પેજ ૧૪૯ ઉપર ચાર ખાખતા તારવીને જણાવી છે. તેમાંની ત્રીજી બાબત જે“ અહિં પકખી આરાધના જેમ ચામાસી આરાધનામાં શાસ્ત્રકારે સમાવી દીધી તેમ ક્ષીણુ પૂર્ણિમાની આરાધના મુખ્યમાં ગૌણના શાસ્ત્રીય ન્યાયે ચૌદશ આદિમાં સમાવી દેવી, પરંતુ ઉદયતિથિ આદિ પલટાવવી નહિ. ” એ પ્રમાણે જણાવી છે તે ખામત, તે પ્રશ્નોત્તરને
..
સંગત છે?
ઉત્તર:-શ્રી જ ભૂવિજયજીનું તે લખાણ, પ્રસ્તુત પ્રશ્નોત્તરથી વિપરીત અને ભ્રામક છે. ચૂર્ણિકારે કે શ્રી સેનપ્રશ્નકારે પકખીની કે ચામાસીના છદ્મની આરાધના ચોમાસીમાં તેા સમાવી દીધી નથી; પરંતુ પાક્ષિકના દિવસે ચોમાસી લાવ્યા તેમાં ‘ત્રણ ચોમાસીએ ત્રણ પકખી પ્રતિક્રમણ ઘટયાં ' એ પ્રશ્નકારની વાત બદલ શ્રી સેનપ્રશ્નકારે તા–‘પ્રતિક્રમણા આછાં થવાપણામાં કે વધુ થવાપણામાં કોઈ પણ તફાવત નથી. કારણ કે—એ ખાખતમાં પૂર્વાચાર્યાંની
