Sutrakrutanga Sutram Part 02

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 597

समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ७७.१ कुशीलवतां दोषनिरूपणम् ५८३ . . तदेवं यो धर्म नाचरति तस्य मानुष्यमतिदुर्लभम् । अतो-'माणुसत्तं' मनुष्यस्वम्, दुर्लभं जानीहि । तथा-जन्मजरामरणरोगशोकाहि नारकारिषु चाऽतितीव्रम् । 'भयं द?' भयं दृष्ट्वा 'वालिसेगं अलंभो' बालिशेन सदसद्विवेकहीनेन पुरुषेण अलभ्यः लन्धुपयोग्यो धर्म इत्ये दपि दृष्ट्वा विचार्य । तथा निश्चितमवगत्य 'एकांत मूक वो एकान्त दुःखः यत्र मुखलेशोऽपि नास्ति सर्वथा दुःख. मेत्र लोकानाम् 'जरिए व' ज्वरित इत्र, यथा ज्वराकानः एकान्तं दुःखमेशऽनु भवेत्, तथा 'लोए' अयमपि लोको दुग्वभाजनम् इत्यवगम्य। 'संबुज्झहा' संयुध्यध्वम्-सम्यग बोध प्राप्नुत, सर्वथा दुःखसंकुलोऽय संमाििनवहः। सुधितो यथा अनाभावे पोडयने, पिपासिनो जलमन्तरा, वृश्चिकदष्टः प्रतिक्षणं पीडयते तथैवायं लोको ज्वराक्रान्त इव सर्वथा दुःखितो भवतीति । एवं दु ख___ इस प्रकार जो धर्म का आचरण नहीं करता उसे मनुष्य भव की प्राप्ति होना अत्यन्त दुर्लभ है। इस कारण मनुष्यत्व को दुर्लभ समझो। तथा नारक आदि भवों में जन्मजरामरण रोग शोक आदि के दुःख को देखकर तथा अधिवेकी जन धर्म को प्राप्त नहीं कर पाते, इस बात का विचार करो। तथा यह भी विचार करो कि यह लोक उसी प्रकार दःखी और संतस हो रहा है जैसे ज्वरग्रस्त प्राणी । यह सब विचार करके सम्यक् बोध को प्राप्त करो। .. जैसे भूखा मनुष्य अन्नके अभाव में पीड़ा का अनुभव करता है। पिपासा से व्याकुल पुरुष जल के विना छटपटाता है, विच्छू का उमा प्रतीक्षण तड़फता रहता है, उसी प्रकार यह लोक ज्वराकान्त की भाँति सर्वथा दुःखों से पीड़ित रहता है, इस प्रकार दुःखों ले आकुल इस लोक - આ પ્રકારની સઘળી અનુકૂળતાએ મળવા છતાં જે માણસ ધમનું આચરણ કરતું નથી, તેને ફરી મનુષ્ય ભવની પ્રાપ્તિ થવી અત્યન્ત દુર્લભ છે. આ કારણે મનુષ્યત્વને દુર્લભ સમ. તથા નારક, તિર્યં ચ આદિ ભવેમાં જન્મ, જરા, મરણ, રેગ, શોક આદિના દુઃખને દેખીને. પણ અવિવેકી માણસે ધર્મને પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી, આ વાતને વિચાર કરે. તથા એ વિચાર પણ કરવો જોઈએ કે આ લેક જવરગ્રસ્ત જીવના જેવો જ દુઃખી અને સંતપ્ત છે. આ બધી બાબતેને વિચાર કરીને સમ્યક્ બોધને प्राप्त ४२. .. - જેવી રીતે ભૂખે માણસ અન્નના અભાવને લીધે પીડાને અનુભવ કરે છે, જેમ તૃષાથી વ્યાકુળ થયેલો પુરુષ પાને માટે તરફડિયાં મારે છે, જેમ વીંછીએ ડંખ માર્યો હોય એ પુરુષ ડખની પીડાથી પ્રતિક્ષણ તરફsat. २३ छ, मे, प्रमाणे मा. ( सोना 1).४१२यस्त વ્યક્તિની જેમ નિરન્તર દુખેથી પીડાતા જ રહે છે. આ પ્રકારે દુખેથી