Sutra Kritanga Sutra

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 3

ਹੁਣ ਇਕ ਨੂੰ ਜਾਨਣਾ ਕਿ ਹੈ ? ਪਰਿਆਏ (ਅਵਸਥਾ) ਨੂੰ ਜਾਨਣਾ, ਪਰਿਆਏ ਦੇ ਕਿਸੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਜਾਨਣਾ । ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡੂੰਘੇ (ਆਤਮਾ) ਉਤਰਦੇ ੨ ਉਥੋਂ ਤਕ ਪੁਚ ਜਾਣਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਬਚਦਾ ਨਹੀਂ। ਜੇ ਇਕ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ੨ ਉਸ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਅੰਤ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵਸਤੂ ਤੁਹਾਡੀ ਅੱਖ ਤੋਂ ਔਝਲ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੀ । ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਚਰਚਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਮਹੱਤਵ
ਸ੍ਰੀ ਸੂਤਰ ਕ੍ਰਿਤਾਂਗ ਵਿਚ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਚਰਚਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜੋ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਉਹ ਬਹੁਤ ਬੜੀ ਗੱਲ ਹੈ । ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਲੈ ਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੋਈ ਛੋਟਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕਨ ਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਗੱਲ ਦੂਸਰੇ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕੀਏ । ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਇਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਭਾਸ਼ਾ ਅੰਹਕਾਰ ਦੀ ਵਸਤੂ ਨਹੀਂ । ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ । ਲੋਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਦਰਾਂ ਚੰਗਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਜੀਵਨ ਤੱਕ ਜਲਦ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਲੋਕ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ । ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਭਾਸ਼ਾ, ਗੋਤਰ ਜਾਤਿ ਦਾ ਅਹੰਕਾਰ ਦੂਰ ਕਰਕੇ, ਮਨੁੱਖ ਤੇ ਹੋਰ ਜੀਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਅਸਮਾਨਤਾ ਤੇ ਨਫਰਤ ਦੀ ਰੇਖਾ ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ । ਈਸ਼ਵਰ ਕਰਤਾ ਬਾਰੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਚਾਰ
| ਜੇ ਮੇਰੇ ਪਾਸੋਂ ਕੋਈ ਪੁਛੇ ਕਿ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ ਦਸੋ । ਤਾਂ ਮੈਂ ਆਖਾਂਗਾ ਈਲਜੀ (ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਆਪਸੀ ਸਹਿਯੋਗ) ਈਕੋਲਜੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਹੀ ਅਹਿੰਸਾ ਤੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
| ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਮੈਂ ਨਿਊਜਰਸੀ (ਯੂ ਐਸ ਏ) ਵਿਖੇ ਇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿਚ ਗਿਆ । ਉਥੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ 96 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਭਿੰਨ ੨ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਬੈਠੇ ਸਨ ! ਇਸ ਵਿਚ ਇਜਰਾਈਲ, ਮਰਾਕੋ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਤੇ ਯਹੂਦੀ ਵਿਦਵਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਉਸ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਡਾ. ਧਰਮਰਾਜਨ ਬੈਠੇ ਸਨ । ਇਹ ਵਿਦਵਾਨ ਡਾ. ਧਰਮ ਰਾਜਨ ਤੋਂ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੀ ਈਸ਼ਵਰ ਦੇ ਕਰਤਾ ਸੰਬੰਧੀ ਜੈਨ ਮਾਨਤਾ ਬਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ । ਅਚਾਨਕ ਮੈਂ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਡਾ: ਧਰਮ ਰਾਜਨ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਅਵਸਰ ਮਿਲ ਗਿਆ । ਉਸ ਨੇ ਆਖਿਆ “ਅਚਰਿਆ ਜੀ ਆ ਗਏ ਹਨ, ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੀ ਇਸ ਮਾਨਤਾ ਬਾਰੇ ਪੁਛੋ ।
( ਅ)