________________
સદ્ગુરુ મહત્વ પ્રકરણમ્
छंद - वंशस्थवृत्त अवद्यमुक्ते पथि यः प्रवर्तते, प्रवर्तयत्यन्यजनं च निस्पृहः
स एव सेव्यः स्वहितैषिणा गुरुः, स्वयं तरं स्तारयितुं क्षमः परम् ॥१३॥ अन्वय : स्वहितैषिणा सः एव गुरुः सेव्यः यः अवद्यमुक्ते पथि प्रवर्त्तते (तथा) निस्पृहः (सन्) अन्यजनं प्रवर्तयति (एवं) स्वयं तरन् परम् तारयितुं क्षमः। શબ્દાર્થ : સ્વહિનૈષિUT) પોતાનું હિત ઇચ્છનારા આત્મા માટે (સઃ હવ) તેજ (ગુરુ) આચાર્ય (સેવ્ય) સેવા કરવા યોગ્ય છે કે () જે (મવદ્યમુક્ત) નિર્દોષ (પથ) માર્ગ પર (પ્રવર્તત) ચાલે છે અને નિસ્પૃદ) (સન) કોઈપણ જાતની કામના વગરના થઈને (અન્યનનં) બીજા માનવોને પણ તે સત્ય માર્ગ પર (પ્રવર્તયતિ) ચલાવે છે. (પ) આ પ્રમાણે (સ્વયં) પોતે (તરન) તરે અને તેઓ જ (પરમ) બીજાને સંસાર સમુદ્રથી (તારયિતું) તારવામાં (મ) સમર્થ છે. /૧લી. ભાવાર્થ: પોતાના હિતની ઈચ્છાવાળા આત્માઓએ એવા જ સદ્ગુરુની આચાર્યની સેવા કરવી જોઈએ કે જે પોતે નિર્દોષ માર્ગ પર ચાલતા હોય અને બીજા સાધકો પાસે કોઈ પણ કાર્યના બદલાની આશા વગર તે સાધકોને તે સત્ય માર્ગ પર ચલાવે તે સદ્ગુરુ પોતે તરે છે અને બીજાને તારવા માટે તેજ સક્ષમ એટલે સમર્થ છે. ll૧૩|| વિવેચન : આત્મહિતની ભાવનાવાળાને પ્રથમ ચાર શ્લોકમાં દેવાધિદેવની પૂજા અને તેના ફળનું વર્ણન સમજાવીને દેવાધિદેવના સ્થાપેલા શાસનને સંભાળનારા ચલાવનારા સદ્ગુરુઓ હોય છે તે સદ્ગુરુઓ કેવા હોય તેનું અતિ સંક્ષેપમાં વર્ણન આ ચાર શ્લોકોમાં કરીને સદ્ગુરુની ભક્તિમાં જ સર્વ આરાધનાઓનો સમાવેશ થાય છે એ પણ દર્શાવ્યું છે.
આ પ્રથમ શ્લોકમાં પોતાના હિતની ઈચ્છાવાળા સાધકે એવા ગુરુની સેવા કરવી કે જે ગુરુ પોતે જિનાજ્ઞા અનુસાર સાધ્વાચારનું પાલન કરતા હોય. અને નિસ્પૃહવૃત્તિથી અર્થાત્ શિષ્ય અને ભક્તવર્ગ પાસે કોઈપણ જાતની સેવાની પણ આશા રાખ્યા વગર એમને નિર્દોષ માર્ગ પર ચલાવતા હોય, નિર્દોષ માર્ગ સદુપદેશતા હોય તે જ સદ્ગુરુ કાષ્ટની નાવ જેવા હોય છે જે પોતે તરે છે અને પોતાની પાસે આવનારને, પોતાને શરણે આવનારને તારે છે. કારણ કે એવા સદ્ગુરુઓ જ બીજાને તારવા માટે સમર્થ હોય છે. એવા સદ્ગુરુઓથી જ આત્મહિત સાધ્ય સુસાધ્ય બને છે. II૧૩.
છંદ્ર - માનિનીવૃત્ત. विदलयति कुबोधं बोधयत्यागमार्थं,
सुगतिकुगतिमार्गों पुण्यपापे व्यनक्ति; अवगमयति कृत्याकृत्यभेदं गुरुयों,
भवजलनिधिपोतस्तं विना नास्ति कश्चित् ॥१४॥
