________________
નિસરણી સમાન, મુક્તિની પ્રિય સખી દુર્ગતિ માટે આગલ સમાન એવા દયા રૂપી ધર્મનું પ્રાણિયો પર પાલન કરો. બીજા કષ્ટકારી કાર્યો કરવાથી કાંઈ જ થવાનું નથી. રિપો વિવેચન ગ્રન્થકારશ્રી અહિંસાના મહાત્મયને દર્શાવતા થકાં પ્રથમ શ્લોકમાં પ્રથમ પાદમાં જ એને પુણ્યની ક્રિડાભૂમિ કહીને એની સર્વોત્કૃષ્ટતા સિદ્ધ કરે છે. અહિંસા પાલનથી જ પુણ્ય ઉત્કૃષ્ટ થાય છે. અને અહિંસાનું પાલન પાપરૂપી ધૂલને ઉડાડવા માટે આંધી એટલે ભયંકર પવન સમાન છે કે જેથી પાપ રૂપી રજ દૂર થઈ જાય છે. સંસાર રૂપી સમુદ્રથી પાર ઉતરવું હોય તેના માટે અહિંસા એ નૌકા સમાન છે તો દુ:ખ રૂપી દાવાનળમાં સપડાયેલા આત્માઓ માટે અહિંસા શ્રાવણ માસની મેઘ ઘટા સમાન છે જેથી દુઃખ રૂપી દાવાનળ શીત થઈ જાય છે. અહિંસાના પાલનથી સૌભાગ્ય મળે છે અને અહિંસા પાલન રૂપી નિસરણી પર ચઢીને જીવાત્મા સ્વર્ગને મેળવે છે. અને અહિંસા તો મુક્તિ સ્ત્રીની પ્રિય સખી છે એમજ અહિંસા દુર્ગતિના દ્વારની આગળ છે કારણ કે અહિંસાનું પાલન કરનાર માટે દુર્ગતિના દ્વારા બંધ થઈ જાય છે. ગ્રીકારશ્રી ભારપૂર્વક કહે છે કે સર્વે જીવો પર દયા કરો. બીજા કષ્ટદાયક અનુષ્ઠાન કરવાનું કોઈ કામ નથી. અહિં એક શંકા થાય છે કે ગુરુમહાત્મદર્શક શ્લોકમાં “ગુરોશાસન” ગુરુ આજ્ઞાપાલનની જ વાત કરી અને અહિં અહિંસાની જ વાત કરી આમ કેમ? આના પ્રત્યુત્તરમાં સમજવાનું કે જિનશાસનમાં એકલી અહિંસાની વાત નથી. જ્યાં જિનશાસનની અહિંસા છે ત્યાં સંયમ અને તપ છે જ અને સંયમ સદ્ગુરુ આજ્ઞા પાલન વગર હોઈ શકે જ નહીં તેથી અહિં અહિંસામાં પણ સદ્ગુરુ આજ્ઞા પૂર્વકની જ અહિંસા સમજવી. //રપી.
- જિનશાસનમાં એકાંતવાદ નથી. જે જે સમયે જે જે કહેવાય છે તે અપેક્ષા ભેદથી કહેવાય છે અને એ માટે સદ્દગુરુ ભગવંતોની નિશ્રામાં જ અધ્યયન કરવાનું વિધાન છે.
ગ્રન્થકારશ્રી અહિંસાના બીજા શ્લોકમાં હિંસાથી ધર્મ થતો નથી એ દર્શાવવા કહે
છે –
छंद - शिखरिणीवृत्त यदि ग्रावा तोये तरति तरणिर्यधुदयति,
प्रतीच्यां सप्तर्चि यदि भजति शैत्यं कथमपि; .. यदि क्ष्मापीठं स्यादुपरि सकलस्यापि जगतः,
प्रसूते सत्त्वानां तदपि न वधः क्यापि सुकृतम् ॥२६॥ अन्वय : ग्रावा यदि तोये तरति तरणिः यदि प्रतिच्यां उदयति कथमपि यदि सप्तर्चिः शैत्यं भजति यदि मापीठं सकलस्य जगतः उपरि स्यात् (परन्तु) तदपि सत्त्वानां वधः क्वापि सुकृतम् न प्रसूते। શબ્દાર્થ (ાવા) પત્થરની શીળા પણ (વિ) કદાચ (તોયે) પાની ઉપર (તતિ) તરી જાય (તર) સુર્ય (હિ) કદાચ (પ્રતીષ્યાં) પશ્ચિમમાં (૩યતિ) ઉદય થઈ જાય (થમાં)
27
