________________
દ્રવ્યનમસ્કાર અને ભાવનમસ્કારની ચતુર્ભગી થાય છે.
(૧) કેટલાક જીવો દ્રવ્યથી જ નમસ્કાર કરે છે. ભાવથી નમસ્કાર કરતા નથી દા. ત. કૃષ્ણમહારાજાનો પુત્ર પાલક વગેરે.
(૨) કેટલાક જીવો ભાવથી જ નમસ્કાર કરે છે દ્રવ્યથી નમસ્કાર કરતા નથી દા. ત. અનુત્તરવાસી દેવો વગેરે.
(૩) કેટલાક જીવો દ્રવ્યથી અને ભાવથી એમ બન્ને પ્રકારે નમસ્કાર કરે છે. દા. ત. કૃષ્ણમહારાજાનો પુત્ર શાંબકુમાર વગેરે.
(૪) કેટલાક જીવો દ્રવ્યથી નમસ્કાર કરતા નથી. અને ભાવથી પણ નમસ્કાર કરતા નથી. દા. ત. મરિચીનો શિષ્ય કપિલ વગેરે.
આમાંથી ત્રીજા પ્રકારનું દ્રવ્યથી અને ભાવથી નમસ્કાર કરવારૂપ મંગલાચરણ અવશ્ય સંપૂર્ણ ફળને આપે છે. તેથી ગ્રન્થકાર ભગવંત ગ્રન્થની શરૂઆતમાં દ્રવ્યથી અને ભાવથી નમસ્કાર કરવા દ્વારા મંગલાચરણ કરી રહ્યાં છે. ગ્રન્થકાર ભગવંત “નિમમ પાવાપુવાનો' પદ દ્વારા
(૧) જીવસ્થાનક (૨) માર્ગણાસ્થાન (૩) ગુણસ્થાનક (૪) ઉપયોગ (૫) યોગ (૬) લેગ્યા (૭) બન્ધ (૮) અલ્પબહુત્વ (૯) ભાવ અને (૧૦) સંખ્યાતાદિ વિષયોને બતાવી રહ્યાં છે.
(૧) એક વખત કૃષ્ણમહારાજાએ પાલક અને શબકુમારને કહ્યું કે, તમારા બન્નેમાંથી જે શ્રી નેમિનાથ ભગવાનને પહેલું વંદન કરશે તેને હું મારો ઘોડો આપીશ. તે વખતે ઘોડો મેળવવાની લાલચથી પાલક સવારે ઉઠીને શ્રીનેમિનાથ ભગવાન પાસે જઈને મસ્તકાદિ નમાવીને દ્રવ્યથી વંદન કરે છે. અને શબકુમાર સવારે ઉઠીને, ત્યાં રહ્યા રહ્યા જ મસ્તકાદિ નમાવીને, વિશુદ્ધમનથી શ્રીનેમિનાથ ભગવાનની સ્તવના કરવા દ્વારા દ્રવ્યથી અને ભાવથી નમસ્કાર કરે છે.
& ૧૦ રે
