Book Title: Gujarati Bhashanu Bruhad Vyakaran
Author(s): Ravbahadur Kamlashankar Pranshankar Trivedi
Publisher: Macmilan and Company Limited
View full book text
________________
શબ્દસિદ્ધિ
'पूछइ वात पातसाह हसी, गुजराति ते कहीइ किसी .
કાન્હ ૧.૨૧ ' गूजराति स्यूं मांडिसि कलहु. माहारइ साथइ कटक मोकलु.
કાન્હ૦ ૧.૨
केयूरक एणी पिरि बोलि, गाढूं आलिंगन काहाव्यं छि कादंबरीइ, सांभल एक मंन.
૩૮૭
ભાલણ—કાદ ક′૦ ૨૦મું
महाश्वेता कहि राजा । णु पूर्वि वंश कह्युं अम तणु.
ભાલણ કાદ॰ કડ॰ ૧૯મું
उच्छव अति हउआ बरि तेहनि, सांभलि, हो राजान !
बाला हनि लडावे; सूत ! म करशु कांइ रीस.
सूणि राजा तुं मोरो वयण, ते कुंमरी सही नारीरयण;
કાદ કડ॰ ૨૦મું
કાદું કડ॰ ૧૧મું
वैतालपंचविंशी १.९५
‘આવજો,’ ‘કરજો' એવું આજ્ઞાર્થનું માનાર્થક રૂપ છે તેનું જૂનું સ્વરૂપ ‘આર્ગેજ્ગ્યા’ (‘અન્નરયું. પ્રીતિ આણે જ્યા ધણી.’ કાન્હ૦ ૨.૧૫૦) જેવું છે. હિંદીમાં ‘ઇએ' પ્રત્યય અને જે'વાળું એવું રૂપ છે; વેલો; વિષ્ટ ીને; અવધાન ર્ીને. એ રૂ૫ વિધ્યર્થ = પ્રત્યય પરથી આવ્યું છે.
જૂની ગુજરાતી–અપભ્રંશના કરતાં પણ વ્યંજના લાપાઈ સ્વરા સાથે લખાવાના પ્રચાર જૂની ગુજરાતીમાં વિશેષ થયલા જણાય છે; જેમકે, ૫૦નાં વહિ, વજ્રઢુ, વહિં, રૂપામાંથી (પૃ૦ ૨૨૨ જીઆ) મૈં લેાપાઈ જાની ગુજરાતીમાં ચાલઇ’, ચાલ', ચાલ” એવાં રૂપા મળી આવે છે. આ રીતે ‘અષ્ટ’, ‘અઉ’ જૂની ગુજરાતીમાં ઘણે સ્થળે માલમ પડે છે. પાછળથી તેની સંધિ થઈ એ′ ને ‘એ’ લખાતા થયા અને કેટલેક સ્થળે અ મળીને ધુ' અને ‘અ' ને ઉ' મળીને ‘ઉ' થયા. તૃતીયા ને સપ્તમીના પણ ઇ' પ્રત્યયના પાછળથી ‘એ' થયા છે. ‘ઇ' ને ‘ઉ' નકામા ઘુસાડવાને પણ પ્રચાર જણાય છે. તે ખલે
