________________
આર્યસમાજની સર્વાગી કાંતિ
- ૪૯ બળતરા થવા લાગી. એમને આશંકા તો થઈ જ ગઈ કે તેમને ઝેર આપવામાં આવ્યું છે. એમને ઊલટીઓ થવા લાગી. બીજે દિવસે પણ ઊલટીઓ ચાલુ રહી.
તેમણે જગન્નાથને બોલાવ્યો. જગન્નાથે બધી વાત કહી દીધી. ત્યારે સ્વામીજીએ કહ્યું: ‘‘જગન્નાથ, તારા આ કૃત્યથી મારું વેદોદ્ધારનું અને દેશહિતનું કાર્ય અધૂરું રહી ગયું છે. તને ખબર નથી, આથી લોકહિતને કેવી હાનિ થઈ છે. ખેર વિધાતાનું વિધાન જ એવું હશે. તારે એમાં શો દોષ? અરે ભાઈ ! લે ! મારી પાસે આ થોડા રૂપિયા છે. તું એ લઈને નાસી છૂટ. જોધપુરના મહારાજા જ જાણશે તો તારા રાઈ રાઈ જેવડા ટુકડા કરાવી નાખશે. તું નાસી જા. નેપાળમાં ચાલ્યો જા. મારા તરફથી કશો જ ભય રાખીશ નહીં.'
આબુ, અજમેર વગેરે સ્થળોએ અનેક ઉપચાર કરાવ્યા. ડૉક્ટર અલીમનખાંની ચિકિત્સાએ “જેમ જેમ દવા કરી તેમ તેમ રોગ વધતો જ ગયો' જેવી સ્થિતિ સર્જી. સ્વામીજીની રગેરગમાં ઝેર વ્યાપી ગયું હતું, પણ સ્વામીજીની પૈર્યમૂર્તિને જોઈને અંતેવાસીઓ અને ચિકિત્સકો મંત્રમુગ્ધ હતા. છેવટે મંગળવાર અને અમાવાસ્યાના દિવસે સાંજના સાડા પાંચ વાગ્યે સ્વામીજીએ ઓરડાનાં સર્વ બારણાં ખોલાવી નાખ્યાં. પછી પૂછ્યું ““આજે શો પક્ષ છે ? શી તિથિ છે ? શો વાર છે ?'' મોહનલાલ પંડ્યાએ કહ્યું: ‘‘પ્રભુ ! આજ પછી કારતક સુદનો આરંભ થાય છે. આજે અમાવાસ્યા ને મંગળવાર છે. એટલે ખંડમાં ચારે કોર પોતાની પ્રેમદષ્ટિ ફેરવીને આ મહર્ષિએ ગંભીર ધ્વનિથી વેદપાઠ આરંભ્યો. તે વખતે પંડિત ગુરુદત્ત ત્યાં જ
